คำศัพท์ภาษาไทย ขึ้นต้นด้วย น

น ๑
พยัญชนะตัวที่ ๒๕ เป็นพวกอักษรตํ่า ใช้เป็นตัวสะกดในแม่กน.

น ๒
น. ชื่อคณะฉันท์ มีลหุล้วน เรียกว่า น คณะ, ย่อจากคําว่า นภ (ฟ้า).

นก ๑
น. ชื่อสัตว์มีกระดูกสันหลังเลือดอุ่น มี ๒ เท้า ๒ ปีก และมีขนปกคลุมร่างกาย ออกลูกเป็นไข่ก่อนแล้วจึงฟักเป็นตัว.

นกกระจอก ๑
น. ดอกไม้ไฟชนิดหนึ่ง จุดแล้วจะพุ่งออกจากรังไปได้ไกล เรียกเต็มว่านกกระจอกออกจากรัง; ชื่อไพ่จีนชนิดหนึ่งมี ๑๑๔ ตัว; เรียกปากที่มีแผลเปื่อยที่มุมปากว่า ปากนกกระจอก.

นกกระจอกทอง
น. ชื่อเพลงไทยทํานองหนึ่ง. (บทดอกสร้อย).

นกกะปูด
(ปาก) น. คนที่ทนเก็บความลับไว้ไม่ได้, คนที่ชอบพูดเปิดเผยความลับของผู้อื่น.

นกกางปีก
น. กลอักษรชนิดหนึ่ง ตัวอย่างว่า แสนรักร้อน (ร้อนรัก) หนักอกเอ๋ยฉันใดจะได้ชมชิด (ชิดชม) เชย ไม่ลืมเลย (เลยลืม) ปลื้มอาลัย.

นกเขา ๑
น. ชื่อเหยี่ยวในวงศ์ Accipitridae สีเทานํ้าตาลมีลายตลอดตัว อกสีนํ้าตาลลายกระขาว มักเกาะซ่อนตัวบนต้นไม้เพื่อคอยโฉบล่าเหยื่ออยู่ตามลําพัง มีหลายชนิด เช่น เหยี่ยวนกเขาหงอน (Accipiter trivirgatus)เหยี่ยวนกเขาชิครา (A. badiusA. gularis).

นกจาก
น. ชื่อเพลงไทยทํานองหนึ่ง. (เงาะป่า; ดึกดําบรรพ์).

นกต่อ
(สํา) น. คนที่ทําหน้าที่ติดต่อหรือชักจูงหลอกล่อคนอื่นให้หลงเชื่อ(ใช้ในทางไม่ดี).

นกยูง
น. ชื่อหนึ่งของดาวฤกษ์อนุราธา มี ๔ ดวง, ดาวประจําฉัตร ดาวอนุราธหรือ ดาวอนุราธะ ก็เรียก.

นกรู้
(สํา) น. ผู้ที่มีไหวพริบรู้เท่าทันเหตุการณ์หรือภัยที่จะมาถึงตน.

นกสองหัว
(สํา) น. คนที่ทําตัวฝักใฝ่เข้าด้วยทั้ง ๒ ฝ่ายที่ไม่เป็นมิตรกันโดยหวังประโยชน์เพื่อตน.

นกหก
น. นกต่าง ๆ.

นกหวีด
น. เครื่องสําหรับใช้เป่าให้มีเสียงดังหวีด.

นกอยู่ในปล่อง
น. ชื่อหนึ่งของดาวฤกษ์อาศเลษา มี ๕ ดวง, ดาวเรือน หรือ ดาวอสิเลสะก็เรียก.

นก ๒
น. เครื่องสับแก๊ปปืนให้ลั่น.

นกคุ่ม
น. ชื่อปืนชนิดหนึ่ง. (ตะเลงพ่าย).

นกกระจอก ๑
ดูใน นก ๑.

นกกระจอก ๒
น. ชื่อปลาทะเลในสกุล Parexocoetus และ Cypselurus วงศ์ Exocoetidaeลําตัวยาวเพรียว แต่เป็นเหลี่ยมเกือบกลม ปากเล็กอยู่ปลายสุดของหัวแต่เชิดขึ้นเล็กน้อย ตาโต ครีบหลังและครีบก้นอยู่ค่อนไปทางหางซึ่งเป็นแฉกลึกโดยแฉกล่างยาวกว่าแฉกบน ที่สําคัญคือ ครีบอกซึ่งขยายใหญ่มากคล้ายปีกนกใช้ช่วยในการร่อนถลาไปเหนือผิวนํ้า ครีบบนของลําตัวสีเขียว หรือนํ้าเงินหม่น ข้างท้องสีขาวเงิน อาศัยอยู่บริเวณผิวนํ้าห่างฝั่ง ขนาดยาวประมาณ ๓๐ เซนติเมตร, ปลาบิน ก็เรียก.

นกกระทุง
ดู เหนียงนกกระทุง (๒).

นกเขา ๑
ดูใน นก ๑.

นกเขา ๒
ดู ขี้ขม.

นกปล่อย
ดูใน กินสี่ถ้วย.

นกุล
[นะกุน] (แบบ) น. พังพอน. (ป., ส.).

นข, นขะ
[นะขะ] (แบบ) น. เล็บ, เล็บมือ, เล็บเท้า. (ป., ส.).

นข, นขะ
[นะขะ] (แบบ) น. เล็บ, เล็บมือ, เล็บเท้า. (ป., ส.).

นขทารณ์
น. เหยี่ยว. (ส.).

นขลิขิต
น. เครื่องหมายวงเล็บ รูปดังนี้ ( ).

นขเลขา
น. การขีดด้วยเล็บ; การทาเล็บ. (ส.).

นขา
[นะขา] (กลอน) น. เล็บ.

นขา
ดู นข, นขะ.

นค, นคะ
[นะคะ] (แบบ) น. ภูเขา. (ป., ส.).

นค, นคะ
[นะคะ] (แบบ) น. ภูเขา. (ป., ส.).

นคินทร, นคินทร์
(กลอน) น. เขาใหญ่ เช่น นคินทรราชวงกต. (ม. ร่ายยาว ชูชก).

นคินทร, นคินทร์
(กลอน) น. เขาใหญ่ เช่น นคินทรราชวงกต. (ม. ร่ายยาว ชูชก).

นเคนทร์, นเคศวร
น. เจ้าเขา, เขาหิมพานต์, เขาไกรลาส. (ส.).

นเคนทร์, นเคศวร
น. เจ้าเขา, เขาหิมพานต์, เขาไกรลาส. (ส.).

นโคทร
น. เวิ้งเขา, หุบเขา. (ส.).

นคร, นคร
[นะคอน, นะคะระ] น. เมืองใหญ่, กรุง. (ป., ส.).

นคร, นคร
[นะคอน, นะคะระ] น. เมืองใหญ่, กรุง. (ป., ส.).

นครบาล
[นะคอนบาน] น. (เลิก) ผู้มีหน้าที่ในการปกครองนครหลวง; ชื่อทบวงการเมืองระดับกระทรวงในสมัยก่อน คือ กระทรวงนครบาล ซึ่งมีหน้าที่ปกครองเขตนครหลวง; เรียกตำรวจที่มีหน้าที่ระวังและระงับเหตุการณ์ทางอาญาในกรุงเทพมหานครว่า ตำรวจนครบาล.

นครบาลจังหวัด
(เลิก) น. ผู้ว่าราชการจังหวัดในเขตนครหลวง.

นครรัฐ
[นะคอนรัด] น. เมืองที่ปกครองตนเองเป็นอิสระ. (อ. city state).

นครวาสี
[นะคะระ] น. ชาวนคร. (ป.).

นครโสภิณี, หญิงนครโสภิณี
[นะคอน, หฺยิงนะคอน] (แบบ) ดู นครโสเภณี, หญิงนครโสเภณี. (ป.).

นครโสเภณี, หญิงนครโสเภณี
[นะคอน, หฺยิงนะคอน] น. หญิงที่หาเลี้ยงชีพด้วยการค้าประเวณี,โสเภณี หญิงโสเภณี หญิงงามเมือง หรือ หญิงหากิน ก็ว่า, (แบบ)นครโสภิณี, หญิงนครโสภิณี.

นคราทร
[นะคะราทอน] (เลิก) น. ชื่อกรมมีหน้าที่ทําความสะอาดให้แก่พระนคร.

นครินทร์
[นะคะ] น. จอมนคร, เจ้าเมือง, เมืองใหญ่. (ส. นคร + อินฺทฺร).

นคเรศ
[นะคะเรด] (กลอน) น. เมือง.

นคราทร
ดู นคร, นคร.

นครินทร์
ดู นคร, นคร.

นคเรศ
ดู นคร, นคร.

นคินทร, นคินทร์
ดู นค, นคะ.

นคินทร, นคินทร์
ดู นค, นคะ.

นเคนทร์, นเคศวร
ดู นค, นคะ.

นเคนทร์, นเคศวร
ดู นค, นคะ.

นโคทร
ดู นค, นคะ.

นง
น. นาง (ใช้นําหน้าคําอื่น).

นงคราญ
น. นางงาม, นางสาว.

นงนุช
น. นางน้อง.

นงพะงา
น. นางงาม.

นงพาล
น. นางรุ่นสาว, นางสาวเด็ก.

นงพุธ, นงโพธ
น. นางงามเมื่อแรกรุ่น.

นงพุธ, นงโพธ
น. นางงามเมื่อแรกรุ่น.

นงเยาว์
น. นางสาว.

นงราม
น. นางงาม.

นงลักษณ์
น. นางผู้มีลักษณะดี, นางผู้มีขวัญดี.

นงคุฐ
(แบบ) น. หาง. (ป. นงฺคุฏฺ?).

นท
[นด] (แบบ) น. ผู้บันลือ, ผู้ร้อง, ผู้ลั่น; แม่นํ้า, ลํานํ้า, เช่น ชมพูนท(แปลว่าเกิดในแม่น้ำชมพูนที คือ ทองคำบริสุทธิ์). (ป., ส.).

นที
[นะ] (แบบ) น. แม่นํ้า. (ป.).

นทีรัย
น. กระแสนํ้า. (ส.).

นนตรา
[นนตฺรา] น. ต้นกระถิน. (ช.).

นนท์, นันทน์
(แบบ) น. ความสนุก, ความยินดี, ความรื่นเริง. (ป., ส.).

นนท์, นันทน์
(แบบ) น. ความสนุก, ความยินดี, ความรื่นเริง. (ป., ส.).

นนทรี ๑
[นนซี] น. ชื่อไม้ต้นชนิด Peltophorum pterocarpum Backer ex Heyneในวงศ์ Leguminosae ดอกสีเหลืองออกเป็นช่อตรงปลายกิ่ง ฝักแบนสีนํ้าตาลแกมแดง.

นนทรี ๒
[นนซี] น. ชื่อปลานํ้าเค็มชนิดหนึ่ง. (พจน. ๒๔๙๓).

นนทลี
[นนทะลี] น. แม่ เช่น สี่ไทธิเบศร์วรดิลก ชนกแลนนทลี. (สมุทรโฆษ).

นนทิ
[นนทิ] น. ผู้มีความยินดี, มักใช้ประกอบหน้าศัพท์อื่น เช่น นนทิกรนนทิการ; วัว. (ส.).

นบ
(กลอน) ก. ไหว้, นอบน้อม.

นบนอบ
ก. น้อมกายลงไหว้, นอบนบ ก็ว่า.

นปุงสกลิงค์, นปุงสกลึงค์
[นะปุงสะกะ] (ไว) น. เพศของคําที่ไม่เป็นเพศชายและเพศหญิง เช่นภูเขา บ้าน โต๊ะ เก้าอี้ ดิน นํ้า. (ป., ส. นปุ?สก = กะเทย + ลิงฺค = เพศ).

นปุงสกลิงค์, นปุงสกลึงค์
[นะปุงสะกะ] (ไว) น. เพศของคําที่ไม่เป็นเพศชายและเพศหญิง เช่นภูเขา บ้าน โต๊ะ เก้าอี้ ดิน นํ้า. (ป., ส. นปุ?สก = กะเทย + ลิงฺค = เพศ).

นพ, นพ
[นบ, นบพะ] ว. เก้า (ใช้ประกอบหน้าศัพท์อื่น). (ป. นว; ส. นวนฺ).

นพ, นพ
[นบ, นบพะ] ว. เก้า (ใช้ประกอบหน้าศัพท์อื่น). (ป. นว; ส. นวนฺ).

นพเก้า
[นบพะ] น. ชื่อแหวนฝังพลอย ๙ อย่าง ทําเป็นยอดก็มี ฝังรอบวงแหวนก็มี สําหรับสวมในการมงคล; ชื่อแกงชนิดหนึ่งมีลักษณะคล้ายแกงส้มปรุงด้วยผักหลายชนิด เช่น ผักกระเฉด ผักบุ้ง ประสมปลาร้า, แกงซั้วก็เรียก.

นพคุณ
[นบพะ] น. ทองคําเนื้อเก้า เป็นทองบริสุทธิ์ โบราณกําหนดราคาตามคุณภาพของเนื้อ หนัก ๑ บาท เป็นราคาเงิน ๙ บาท เรียกว่าทองเนื้อเก้า หรือ ทองนพคุณเก้านํ้า, เรียกสั้น ๆ ว่า ทองนพคุณ.

นพเคราะห์
[นบพะเคฺราะ] (โหร) น. ดาวพระเคราะห์ทั้ง ๙ คือ อาทิตย์ จันทร์อังคาร พุธ เสาร์ พฤหัสบดี ราหู ศุกร์ เกตุ.

นพปฎล
[นบพะปะดน] ว. มีเพดาน ๙ ชั้น หมายถึง เศวตฉัตร. (ป. นว + ปฏล).

นพพล, นพพวง, นพพัน
[นบพน, นบพวง, นบพัน] น. วิธีฝึกหัดเลขโบราณอย่างหนึ่ง.

นพพล, นพพวง, นพพัน
[นบพน, นบพวง, นบพัน] น. วิธีฝึกหัดเลขโบราณอย่างหนึ่ง.

นพพล, นพพวง, นพพัน
[นบพน, นบพวง, นบพัน] น. วิธีฝึกหัดเลขโบราณอย่างหนึ่ง.

นพรัตน์
[นบพะ] น. แก้ว ๙ อย่าง คือ เพชร ทับทิม มรกต บุษราคัม โกเมนนิล มุกดา เพทาย ไพฑูรย์, นวรัตน์ หรือ เนาวรัตน์ ก็ว่า. (ส.).

นพศก
[นบพะ] น. เรียกปีจุลศักราชที่ลงท้ายด้วยเลข ๙ เช่น ปีเถาะ นพศกจุลศักราช ๑๓๔๙.

นพศูล, นภศูล
[นบพะสูน] น. เครื่องประดับยอดปรางค์ ทําเป็นรูปหอก มีกิ่งเป็นรูปดาบแตกสาขาออกไป ๔ ทิศ, แง่งขิง ฝักเพกาลําภุขัน หรือสลัดได ก็เรียก.

นพศูล, นภศูล
[นบพะสูน] น. เครื่องประดับยอดปรางค์ ทําเป็นรูปหอก มีกิ่งเป็นรูปดาบแตกสาขาออกไป ๔ ทิศ, แง่งขิง ฝักเพกาลําภุขัน หรือสลัดได ก็เรียก.

นพกะ
[นบพะ] น. ผู้ใหม่. (ป. นวก).

นพนิต
[นบพะนิด] น. เนยข้นชนิดหนึ่ง. (ป. นวนีต).

นภ
[นะพะ, นบพะ] น. ฟ้า, หาว, อากาศ. (ป., ส. นภ, นภสฺ).

นภจร
[นบพะจอน] น. ผู้ไปในฟ้า. (ส. นภสฺจร).

นภดล
[นบพะดน] น. พื้นฟ้า. (ส. นภสฺตล).

นภมณฑล
[นบพะมนทน] น. ท้องฟ้า. (ส. นโภมณฺฑล).

นภวิถี
[นะพะ] น. ทางฟ้า คือ วิถีโคจรแห่งตะวัน. (ส. นโภวิถี).

นภศูล, นพศูล
[นบพะสูน] น. เครื่องประดับยอดปรางค์ ทําเป็นรูปหอก มีกิ่งเป็นรูปดาบแตกสาขาออกไป ๔ ทิศ, แง่งขิง ฝักเพกา ลําภุขัน หรือ สลัดไดก็เรียก.

นภศูล, นพศูล
[นบพะสูน] น. เครื่องประดับยอดปรางค์ ทําเป็นรูปหอก มีกิ่งเป็นรูปดาบแตกสาขาออกไป ๔ ทิศ, แง่งขิง ฝักเพกา ลําภุขัน หรือ สลัดไดก็เรียก.

นภสินธุ์
[นบพะ] น. แม่นํ้าคงคา, แม่นํ้าในฟ้า คือ ทางช้างเผือกในตําราดาว.(ส. นภสินฺธุ).

นภา
(กลอน) น. ฟ้า.

นภาลัย
น. ฟากฟ้า, กลางหาว. (ป.).

นภา
ดู นภ.

นภาลัย
ดู นภ

นม ๑
น. ส่วนของร่างกาย อยู่บริเวณหน้าอก มี ๒ เต้า, ของผู้หญิงมีต่อมสำหรับผลิตน้ำนมเป็นอาหารสำหรับลูกอ่อน ส่วนของผู้ชายมีขนาดเล็กและไม่มีน้ำนม, นมของสัตว์บางชนิด เช่น ลิง ค่าง ก็มี ๒ เต้าเช่นเดียวกับคน ส่วนของสัตว์บางชนิด เช่น สุนัข วัว ควาย มีหลายเต้าเรียงอยู่ที่ท้องเป็น ๒ แถว; แม่นม, ราชาศัพท์ว่า พระนม; น้ำนมเช่น เลี้ยงลูกด้วยนม; ชื่อสิ่งที่เป็นเต้าเป็นปุ่มคล้ายนม เช่น นมทองหลาง นมจะเข้; เรียกสิ่งที่มีลักษณะเป็นปุยขาวห่อหุ้มต้นผักกระเฉดว่า นมผักกระเฉด,เรียกสิ่งที่มีลักษณะเป็นปุยขาวห้อยติดอยู่ตามข้อพังพวยว่า นมพังพวย.

นมข้น
น. นมที่มีลักษณะข้นและมีรสหวานจัด ได้จากการทําให้นํ้าบางส่วนในนํ้านมวัวระเหยไปแล้วเติมนํ้าตาล.

นมตาบอด, นมบอด
น. นมที่หัวบุ๋มเข้าไป.

นมตาบอด, นมบอด
น. นมที่หัวบุ๋มเข้าไป.

นมตาสะแก
น. นมที่หัวยื่นออกมาเหมือนตาไม้สะแก.

นมนาง ๑
น. เครื่องหมายวิสรรชนีย์รูปดังนี้ ะ.

นมบกอกพร่อง
(กฎ; โบ) น. ลักษณะของหญิงที่ชายทําให้เสียความบริสุทธิ์แล้วทอดทิ้งไป เช่น แลมันทําชู้แล้วมันทอดหญิงนั้นเสีย ท่านว่ามันทําให้ลูกหลานท่านนมบกอกพร่อง ให้ไหมชายผู้เลมิดพ่อแม่ผู้เถ้าผู้แก่นั้นโดยขนาฎ. (สามดวง), มักใช้เพี้ยนไปเป็น นมตกอกพร่อง.

นมผง
น. สิ่งที่มีลักษณะเป็นผง ได้จากการนํานํ้านมวัวไปผ่านกรรมวิธีซึ่งทําให้ส่วนที่เป็นนํ้าระเหยออกไปหมด อาจเติมสารเคมีที่มีประโยชน์ต่อร่างกายลงไปด้วยก็ได้.

นมผา
น. หินงอกหรือหินย้อยซึ่งเกิดจากคราบหินปูนที่ย้อยลงมาจากเพดานถํ้า มีสีนวลอ่อนคล้ายนํ้านม เมื่อต้องแสงจะมีประกายแวววาว.

นมพวง
น. ชื่อนมที่มีฐานใหญ่ตั้งชิดกันทั้งคู่ ไม่ยานไม่งอน.

นมไม้
น. ไม้ทําเป็นรูปนม ๒ เต้า สําหรับหนุนหลังแก้เมื่อยเป็นต้น.

นมสาว ๑
น. ชื่อขนมชนิดหนึ่งทําด้วยแป้งถั่วหรือแป้งเท้ายายม่อมกวนจนใสไส้ทําด้วยถั่วเขียวกวนปั้นเป็นก้อนกลม ห่อด้วยใบตองสด รูปอย่างขนมเทียน เรียกว่า ขนมเทียนนมสาว.

นมหนู
น. ส่วนของปืนที่สวมแก๊ปเพื่อให้ประกายเข้าไปเผาดินปืนข้างใน; ส่วนของเครื่องใช้เป็นปุ่มมีรูเพื่อให้ฉีดนํ้ามันออกมา เช่น นมหนูตะเกียงนมหนูเครื่องยนต์.

นม– ๒, นมะ
[นะมะ–] น. การนอบน้อม, การเคารพ, การไหว้. (ป.; ส. นมสฺ).

นม– ๒, นมะ
[นะมะ–] น. การนอบน้อม, การเคารพ, การไหว้. (ป.; ส. นมสฺ).

นมักการ, นมัสการ
[นะมักกาน] (แบบ), [นะมัดสะกาน] น. การแสดงความอ่อนน้อมด้วยการกราบไหว้; คําที่ใช้ขึ้นต้นและลงท้ายจดหมายที่มีไปถึงพระภิกษุสามเณร. (ป. นมกฺการ; ส. นมสฺการ).

นมักการ, นมัสการ
[นะมักกาน] (แบบ), [นะมัดสะกาน] น. การแสดงความอ่อนน้อมด้วยการกราบไหว้; คําที่ใช้ขึ้นต้นและลงท้ายจดหมายที่มีไปถึงพระภิกษุสามเณร. (ป. นมกฺการ; ส. นมสฺการ).

นมกระแชง
น. ต้นไม้เถาชนิดหนึ่ง ใช้ทํายาได้. (พจน. ๒๔๙๓).

นมควาย
น. ชื่อไม้เถาชนิด Uvaria hahnii J. Sinclair ในวงศ์ Annonaceaeดอกสีแดงเข้ม.

นมชะนี
น. ชื่อไม้เถาชนิด Artabotrys burmanicus A. DC. ในวงศ์ Annonaceaeดอกสีเขียวอมขาว.

นมช้าง
น. ชื่อไม้เถาชนิด Uvaria cordata Alston ในวงศ์ Annonaceae ดอกสีแดงเข้ม.

นมตำเรีย, นมตำเลีย
ดู นมพิจิตร (๑).

นมตำเรีย, นมตำเลีย
ดู นมพิจิตร (๑).

นมนาง ๑
ดูใน นม ๑.

นมนาง ๒
น. ชื่อหอยทะเลกาบเดี่ยวชนิด Trochus niloticus ในวงศ์ Trochidaeขนาดใหญ่กว่าหอยนมสาว เปลือกเป็นรูปกรวยแหลม พื้นผิวขรุขระและเวียนเป็นวงขึ้นไปยังปลายยอด อาศัยอยู่ตามโขดหินและแนวปะการัง เมื่อขัดผิวเปลือกออกจะเห็นเป็นมุก ใช้ทำเป็นเครื่องประดับ.

นมนาง ๓
น. ชื่อไม้ต้นชนิด Pouteria cambodiana Baehni ในวงศ์ Sapotaceaeลําต้นมีหนามแข็ง.

นมนาน
ว. นานมาก, นานนม ก็ว่า.

นมพิจิตร
น. (๑) ชื่อพืชอิงอาศัยชนิด Hoya parasitica Wall. ในวงศ์ Asclepiadaceaeใบรี หนา ดอกสีขาวกลางดอกสีม่วง กลิ่นหอม ทุกส่วนมียางขาวคล้ายน้ำนม, นมตำเรีย หรือ นมตำเลีย ก็เรียก. (๒) ชื่อไม้เถาชนิด Trichosanthescucumerina L. ในวงศ์ Cucurbitaceae ผลมีรสขมใช้ทํายาได้, บวบขมก็เรียก.

นมแมว
น. ชื่อไม้พุ่มรอเลื้อยชนิด Rauwenhoffia siamensis Scheff. ในวงศ์Annonaceae ดอกสีนํ้าตาลอ่อนเกือบนวล ออกเดี่ยว ๆ ตามง่ามใบบานเวลาเย็น กลิ่นหอม ผลสุกกินได้.

นมวัว
น. ชื่อไม้พุ่มชนิด Anomianthus dulcis J. Sinclair ในวงศ์ Annonaceaeผลสุกสีแดงอมส้ม รสเปรี้ยว ๆ หวาน ๆ.

นมสวรรค์
น. ชื่อไม้พุ่มขนาดเล็กชนิด Clerodendrum paniculatum L. ในวงศ์Labiatae ขึ้นตามที่ชุ่มชื้น ที่โคนใบมีต่อมนูนหลายต่อม ดอกสีแดงอมส้ม ออกเป็นช่อตามยอด ผลเล็กมี ๔ พู ใช้ทํายาได้, พนมสวรรค์ก็เรียก.

นมสาว ๑
ดูใน นม ๑.

นมสาว ๒
น. ชื่อหอยทะเลกาบเดี่ยวชนิด Trochus maculatus ในวงศ์ Trochidaeเปลือกม้วนเป็นวง ฐานเปลือกใหญ่ ปลายแหลม ขนาดเล็กกว่าหอยนมนาง เมื่อขัดผิวเปลือกออกจะเห็นเป็นมุก ใช้ทําเป็นเครื่องประดับ.

นมักการ, นมัสการ
ดู นม ๒, นมะ.

นมักการ, นมัสการ
ดู นม ๒, นมะ.

นมาซ
น. พิธีกรรมเกี่ยวกับการนมัสการในศาสนาอิสลาม เพื่อชำระจิตใจให้บริสุทธิ์ ปฏิบัติวันละ ๕ เวลา, ละหมาด ก็เรียก.

นย, นยะ
[นะยะ] น. เค้าความที่ส่อให้เข้าใจเอาเอง. (ป., ส.).

นย, นยะ
[นะยะ] น. เค้าความที่ส่อให้เข้าใจเอาเอง. (ป., ส.).

นโยบาย
น. หลักและวิธีปฏิบัติซึ่งถือเป็นแนวดําเนินการ. (ป. นย + อุปาย).

นยนะ, นยนา
[นะยะ] น. ดวงตา. (ป., ส.).

นยนะ, นยนา
[นะยะ] น. ดวงตา. (ป., ส.).

นยักษ์
[นะยัก] (แบบ) ว. ตํ่าต้อย, เลว. (ส.).

นโยบาย
ดู นย, นยะ.

นร
[นอระ] น. คน, ชาย, เพศหญิงใช้ว่า นรี หรือ นารี, นิยมใช้เป็นคําหน้าสมาส เช่น นรเทพ นรสิงห์. (ป., ส.).

นรชาติ
น. คน, หมู่คน.

นรเทพ, นรนาถ, นรนายก, นรบดี, นรบาล, นรราช
[นอระ] น. พระราชา. (ป., ส.).

นรเทพ, นรนาถ, นรนายก, นรบดี, นรบาล, นรราช
[นอระ] น. พระราชา. (ป., ส.).

นรเทพ, นรนาถ, นรนายก, นรบดี, นรบาล, นรราช
[นอระ] น. พระราชา. (ป., ส.).

นรเทพ, นรนาถ, นรนายก, นรบดี, นรบาล, นรราช
[นอระ] น. พระราชา. (ป., ส.).

นรเทพ, นรนาถ, นรนายก, นรบดี, นรบาล, นรราช
[นอระ] น. พระราชา. (ป., ส.).

นรเทพ, นรนาถ, นรนายก, นรบดี, นรบาล, นรราช
[นอระ] น. พระราชา. (ป., ส.).

นรพยัคฆ์
[นอระ] น. สมิงมิ่งชาย คือ คนเก่งกาจราวกับเสือ. (ป.).

นรเศรษฐ์
[นอระ] น. คนประเสริฐ; พระราชา. (ส.).

นรสิงห์, นรสีห์
[นอระ] น. คนปานสิงห์, นักรบผู้มหาโยธิน. (ส., ป.).

นรสิงห์, นรสีห์
[นอระ] น. คนปานสิงห์, นักรบผู้มหาโยธิน. (ส., ป.).

นรา
(กลอน) น. คน.

นรากร
น. คน, หมู่คน.

นราธิเบนทร์, นราธิเบศร์
น. พระมหากษัตริย์. (ส. นร + อธิป + อินฺทฺร; ป. นร + อธิป + อิสฺสร).

นราธิเบนทร์, นราธิเบศร์
น. พระมหากษัตริย์. (ส. นร + อธิป + อินฺทฺร; ป. นร + อธิป + อิสฺสร).

นราธิป
[นะราทิบ] (แบบ) น. พระราชา. (นร + อธิป).

นรินทร์, นริศ, นริศร, นริศวร
[นะริน, นะริด, นะริดสวน] (แบบ) น. พระราชา. (ส. นร + อินฺทฺร,นร + อีศ, นร + อีศฺร, นร + อีศฺวร).

นรินทร์, นริศ, นริศร, นริศวร
[นะริน, นะริด, นะริดสวน] (แบบ) น. พระราชา. (ส. นร + อินฺทฺร,นร + อีศ, นร + อีศฺร, นร + อีศฺวร).

นรินทร์, นริศ, นริศร, นริศวร
[นะริน, นะริด, นะริดสวน] (แบบ) น. พระราชา. (ส. นร + อินฺทฺร,นร + อีศ, นร + อีศฺร, นร + อีศฺวร).

นรินทร์, นริศ, นริศร, นริศวร
[นะริน, นะริด, นะริดสวน] (แบบ) น. พระราชา. (ส. นร + อินฺทฺร,นร + อีศ, นร + อีศฺร, นร + อีศฺวร).

นเรนทรสูร, นเรศ, นเรศวร, นเรศูร
[นะเรนทฺระสูน, นะเรด, นะเรสวน, นะเรสูน] (แบบ) น. พระราชา.(ส. นร + อินฺทฺร + สูร, นร + อีศ, นร + อีศฺวร).

นเรนทรสูร, นเรศ, นเรศวร, นเรศูร
[นะเรนทฺระสูน, นะเรด, นะเรสวน, นะเรสูน] (แบบ) น. พระราชา.(ส. นร + อินฺทฺร + สูร, นร + อีศ, นร + อีศฺวร).

นเรนทรสูร, นเรศ, นเรศวร, นเรศูร
[นะเรนทฺระสูน, นะเรด, นะเรสวน, นะเรสูน] (แบบ) น. พระราชา.(ส. นร + อินฺทฺร + สูร, นร + อีศ, นร + อีศฺวร).

นเรนทรสูร, นเรศ, นเรศวร, นเรศูร
[นะเรนทฺระสูน, นะเรด, นะเรสวน, นะเรสูน] (แบบ) น. พระราชา.(ส. นร + อินฺทฺร + สูร, นร + อีศ, นร + อีศฺวร).

นโรดม
(แบบ) น. พระราชา. (ส. นโรตฺตม; ป. นรุตฺตม).

นรก
[นะ] น. แดนหรือภูมิที่เชื่อกันว่าผู้ทําบาปจะต้องไปเกิดและถูกลงโทษ,โดยปริยายหมายถึงแดนที่มีแต่ความทุกข์ทรมาน. (ป., ส.).

นรกานต์
[นะระ] น. นรก. (ป. นรก + อนฺต).

นรกจกเปรต
น. คนที่เหี้ยมโหด คล้ายกับเปรตมาจากนรก.

นรกานต์
ดู นรก.

นรการ
[นอระกาน, นะระกาน] น. ช้างสีดอ, ช้างตัวผู้ มีงาสั้น.

นรา
ดู นร.

นรากร
ดู นร.

นราธิเบนทร์, นราธิเบศร์
ดู นร.

นราธิเบนทร์, นราธิเบศร์
ดู นร.

นราธิป
ดู นร.

นรินทร์, นริศ, นริศร, นริศวร
ดู นร.

นรินทร์, นริศ, นริศร, นริศวร
ดู นร.

นรินทร์, นริศ, นริศร, นริศวร
ดู นร.

นรินทร์, นริศ, นริศร, นริศวร
ดู นร.

นรี
[นะรี] (แบบ) น. นาง. (ส.).

นรีเวชวิทยา
[เวดวิดทะยา] น. วิชาว่าด้วยโรคเกี่ยวกับระบบการสืบพันธุ์ของสตรี.

นเรนทรสูร, นเรศ, นเรศวร, นเรศูร
ดู นร.

นเรนทรสูร, นเรศ, นเรศวร, นเรศูร
ดู นร.

นเรนทรสูร, นเรศ, นเรศวร, นเรศูร
ดู นร.

นเรนทรสูร, นเรศ, นเรศวร, นเรศูร
ดู นร.

นเรศวร์ชนช้าง
[นะเรด] น. ชื่อเพลงไทยทํานองหนึ่ง.

นโรดม
ดู นร.

นฤ ๑
[นะรึ] น. คน (ใช้นําหน้าคำอื่น). (ส.).

นฤดม
ว. เลิศชายหรือแข็งแรงที่สุด. (ส.).

นฤเทพ, นฤบดี
น. พระราชา. (ส.).

นฤเทพ, นฤบดี
น. พระราชา. (ส.).

นฤบาล
น. พระราชา. (ส.).

นฤเบศ
น. พระราชา.

นฤปนีติ
[ปะนีติ] น. พระราโชบาย. (ส.).

นฤปเวศม์
[ปะเวด] น. ราชสํานัก; ศาล. (ส.).

นฤปะ
น. ผู้ปกครอง, พระราชา.

นฤปัตนี
[ปัดตะนี] น. พระราชินี. (ส.).

นฤ ๒
[นะรึ] ว. ไม่มี, ออก, มักใช้นําหน้าศัพท์อื่น เช่น นฤมล ว่า ไม่มีมลทิน,นฤโฆษ ว่า ดังออก. (คํานี้เขียนแผลงมาจาก นิ ในบาลี ซึ่งสันสกฤตเป็น นิสฺ).

นฤคหิต
[นะรึคะหิด] (โบ) น. ชื่อเครื่องหมายรูปดังนี้ ?, นิคหิต หรือ หยาดนํ้าค้างก็เรียก. (ส. นิคฺฤหีต; ป. นิคฺคหีต). (ดู นิคหิต).

นฤโฆษ
[นะรึโคด] (แบบ) ก. ดังออก, กึกก้อง. (ส.).

นฤนาท
[นะรึนาด] (แบบ) น. ความกึกก้อง; การบันลือ.

นฤมล
[นะรึมน] ว. ไม่มีมลทิน. น. นาง.

นฤตย, นฤตย์
[นะริดตะยะ, นะริด] น. การระบํา, การฟ้อนรํา, การเต้นรํา. (ส.).

นฤตย, นฤตย์
[นะริดตะยะ, นะริด] น. การระบํา, การฟ้อนรํา, การเต้นรํา. (ส.).

นฤตยศาลา
น. ห้องเต้นรํา. (ส.).

นฤตยศาสตร์
น. วิทยาหรือศิลปะแห่งการระบํา. (ส.).

นฤตยสถาน
น. ที่สําหรับการระบํา. (ส.).

นฤพาน
[นะรึ] น. ความดับกิเลสและกองทุกข์. (โบ) ก. ตาย (ใช้แก่พระมหากษัตริย์)เช่น ครั้งนั้นสมเด็จพระรามาธิบดีเจ้าเสด็จนฤพาน. (พงศ. กรุงเก่า).(ส. นิรฺวาณ; ป. นิพฺพาน).

นฤมาณ
[นะรึ] (แบบ) น. การสร้าง, การแปลง, การทํา, การวัดส่วน.(ส. นิรฺมาณ).

นฤมิต
[นะรึ] ก. สร้าง, แปลง, ทํา. (ส. นิรฺมิต; ป. นิมฺมิต).

นลาฏ
[นะลาด] (ราชา) น. หน้าผาก. (ป.; ส. ลลาฏ).

นลิน
[นะลิน] (แบบ) น. ดอกบัว. (ป., ส.).

นลินี
[นะ] (แบบ) น. หมู่บัว, สระบัว. (ป., ส.).

นลินี
ดู นลิน.

นว ๑
[นะวะ] ว. ใหม่ (ใช้เป็นคําหน้าสมาส). (ป., ส.).

นวกรรม, นวการ, นวกิจ
น. การก่อสร้าง.

นวกรรม, นวการ, นวกิจ
น. การก่อสร้าง.

นวกรรม, นวการ, นวกิจ
น. การก่อสร้าง.

นวกรรมิก
น. ผู้ดูแลการก่อสร้าง. (ส.; ป. นวกมฺมิก).

นวชาต
ว. ใหม่. (ส.).

นวนิต
น. นพนิต, เนยข้นชนิดหนึ่ง. (ชาวอินเดียเรียกว่า ghee). (ป., ส.).

นวนิยาย
น. บันเทิงคดีร้อยแก้วขนาดยาวรูปแบบหนึ่ง มีตัวละคร โครงเรื่องเหตุการณ์ในเรื่อง และสถานที่ ที่ทำให้เนื้อเรื่องมีความสมจริง เช่นเรื่องหญิงคนชั่ว ของ ก. สุรางคนางค์ เรื่องผู้ชนะสิบทิศ ของ ยาขอบเรื่องสี่แผ่นดิน ของ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช เรื่องเรือมนุษย์ ของกฤษณา อโศกสิน, ถ้ามีขนาดสั้น เรียกว่า นวนิยายขนาดสั้น เช่นเรื่องดรรชนีนาง.

นวพธู
น. ลูกสะใภ้. (ส.).

นว ๒
[นะวะ] ว. เก้า, จํานวน ๙, (ใช้เป็นคําหน้าสมาส). (ป.; ส. นวนฺ).

นวครหะ, นวเคราะห์
[คฺระหะ, เคฺราะ] น. นพเคราะห์, ดาวพระเคราะห์ทั้ง ๙ คือ อาทิตย์จันทร์ อังคาร พุธ เสาร์ พฤหัสบดี ราหู ศุกร์ เกตุ. (ส.).

นวครหะ, นวเคราะห์
[คฺระหะ, เคฺราะ] น. นพเคราะห์, ดาวพระเคราะห์ทั้ง ๙ คือ อาทิตย์จันทร์ อังคาร พุธ เสาร์ พฤหัสบดี ราหู ศุกร์ เกตุ. (ส.).

นวคุณ
น. นพคุณ. (ป.).

นวทวาร
น. ช่องทั้ง ๙ แห่งร่างกาย คือ ตา ๒ หู ๒ จมูก ๒ ปาก ๑ ทวารเบา ๑ทวารหนัก ๑; ร่างกาย. (ส.).

นวปฎล
[นะวะปะดน] ว. นพปฎล, มีเพดาน ๙ ชั้น หมายความถึง เศวตฉัตร. (ป.).

นวมุข
น. นวทวาร. (ส.).

นวรัตน์
น. นพรัตน์, แก้ว ๙ อย่าง คือ เพชร ทับทิม มรกต บุษราคัม โกเมนนิล มุกดา เพทาย ไพฑูรย์, เนาวรัตน์ ก็ว่า. (ส.).

นวโลหะ
น. โลหะ ๙ ชนิด คือ เหล็ก ๑ ปรอท ๑ ทองแดง ๑ เงิน ๑ และทองคํา๑ เพียงนี้เรียกว่า เบญจโลหะ, ถ้าเติมอีก ๒ ชนิด คือ เจ้า ๑ (เป็นคําตัดมาจาก 'เจ้านํ้าเงินว่า เป็นแร่ชนิดหนึ่ง สีเขียวเป็นสีนํ้าเงิน) และสังกะสี ๑ เรียกว่า สัตโลหะ, ถ้าเติมอีก ๒ ชนิด คือ ชิน ๑ และบริสุทธิ์๑ (คือทองแดงบริสุทธิ์) เรียกว่า นวโลหะ. (ตําราสร้างพระพุทธรูป).

นววิธ
[วิด] ว. ๙ ประการ, ๙ อย่าง. (ป.).

นวอรหาทิคุณ, นวารหาทิคุณ
[นะวะอะระหาทิคุน, นะวาระหาทิคุน] น. คุณพระพุทธเจ้า๙ ประการ มีบท อรหํ เป็นต้น. (พูดเลือนมาเป็น นวหรคุณ).

นวอรหาทิคุณ, นวารหาทิคุณ
[นะวะอะระหาทิคุน, นะวาระหาทิคุน] น. คุณพระพุทธเจ้า๙ ประการ มีบท อรหํ เป็นต้น. (พูดเลือนมาเป็น นวหรคุณ).

นวังคสัตถุศาสน์
[นะวังคะสัดถุสาด] น. คําสอนของพระศาสดา คือ พระพุทธเจ้ามีองค์ ๙ คือ สุตตะ เคยยะ เวยยากรณะ คาถา อุทาน อิติวุตตกะชาดก อัพภูตธรรม เวทัลละ. (ป.).

นวก ๑, นวกะ
[นะวะกะ] น. ผู้ใหม่, ผู้อ่อน. (ป.). ว. ใหม่, อ่อน, เช่น พระนวกะนวกภูมิ.

นวก ๑, นวกะ
[นะวะกะ] น. ผู้ใหม่, ผู้อ่อน. (ป.). ว. ใหม่, อ่อน, เช่น พระนวกะนวกภูมิ.

นวกภูมิ
[นะวะกะพูม] น. ขั้นหรือชั้นแห่งผู้ใหม่, ในคณะสงฆ์หมายถึงภิกษุที่มีพรรษาต่ำกว่า ๕, ภิกษุจัดเป็น ๓ ชั้น ชั้นต้น คือ นวกภูมิ (ชั้นใหม่),ชั้นกลาง คือ มัชฌิมภูมิมีพรรษาตั้งแต่ ๕ ถึง ๙, และ ชั้นสูง คือ เถรภูมิ(ชั้นพระเถระ) มีพรรษาตั้งแต่ ๑๐ ขึ้นไป. (ป.).

นวโกวาท
[นะวะโกวาด] น. โอวาทเพื่อผู้บวชใหม่. (ป.).

นวก ๒
[นะวะกะ] น. หมวด ๙ หมายความว่า วัตถุอันมีจํานวน ๙ ทุกอย่างเช่น รัตนะ ๙ คําสอนของพระศาสดา ๙ พุทธคุณ ๙ เอามารวมไว้ในหมวดนั้น เรียกว่า นวก เช่น นวกนิบาต. (ป.).

นวโกวาท
ดู นวก ๑, นวกะ.

นวด
ก. ใช้มือบีบหรือกดเพื่อให้คลายจากความปวดเมื่อยหรือเมื่อยขบ.

นวดข้าว
ก. ใช้วัวควายหรือคนยํ่ารวงข้าวให้เมล็ดหลุดจากรวง.

นวดแป้ง
ก. ขยําแป้งให้เข้ากัน.

นวดฟั้น
ก. บีบขยําให้หายปวดเมื่อยหรือเมื่อยขบ.

นวม ๑
น. สิ่งที่มีของอ่อนนุ่มอยู่ข้างใน เพื่อให้ความอบอุ่นหรือเพื่อป้องกันการเสียดสี การกดดัน การกระทบกระทั่งเป็นต้น เช่น เสื้อนวม เกราะนวมนวมคอ, เรียกผ้าห่มนอนที่มีลักษณะเช่นนั้นว่า ผ้านวม, เรียกกานํ้าที่มีนวมหุ้มเพื่อเก็บความร้อนไว้ได้นานว่า กานวม, เรียกปี่พาทย์ที่ตีด้วยไม้พันด้วยนวมว่า ปี่พาทย์ไม้นวม.

นวม ๒
[นะวะมะ] (แบบ) ว. ที่ ๙ เช่น นวมสุรทิน = วันที่ ๙. (ป.).

นวมี
[นะวะมี] (แบบ) ว. ที่ ๙ เช่น นวมีดิถี = วัน ๙ คํ่า. (ป.).

น่วม
ว. อ่อนนุ่มจนเกือบเหลว เช่น บีบเสียจนน่วม.

นวมี
ดู นวม ๒.

นวย
ก. เยื้องกราย, กรีดกราย; น้อม เช่น คิดคิ้วคํานวณนวย คือธนูอันก่งยง.(สมุทรโฆษ).

นวยนาด
ก. เยื้องกราย, กรีดกราย; ชื่อเพลงไทยทํานองหนึ่ง. (เงาะป่า).

นวล
ว. สีขาวปนเหลืองเล็กน้อย; ผ่องเป็นยองใย, งามผุดผ่อง, เช่น ผิวนวล. น. ผงแป้งที่โรยบนก้อนแป้งเวลานวดหรือปั้นเพื่อไม่ให้ติดมือติดภาชนะเป็นต้น; ละอองสีขาวบนผิวผลไม้หรือใบไม้บางชนิดแสดงว่าแก่จัดเช่น นวลมะม่วง นวลแตง นวลใบตอง.

นวลระหง
ว. มีรูปทรงงาม.

นวลลออ
ว. ผุดผ่อง, งามดี.

นวลละออง
ว. ผุดผ่องเป็นยองใย.

นวลหง
[นวนละหง] ว. มีสีเนื้อนวลงาม.

นวลจันทร์
น. ชื่อปลานํ้าจืดชนิด Cirrhinus microlepis ในวงศ์ Cyprinidae ลําตัวยาวเรียว แบนข้างเล็กน้อย ตาเล็ก ปากเล็กอยู่ตํ่าที่ปลายหัว ไม่มีหนวดเกล็ดเล็ก เฉพาะในแนวเส้นข้างตัวมีประมาณ ๖๐ เกล็ด ลําตัวด้านหลังสีนํ้าตาลเทา ข้างท้องสีขาว ปลายครีบหลังและครีบท้องสีชมพู อาศัยตามลํานํ้าในเขตที่ลุ่มภาคกลางไปจนถึงแม่นํ้าโขง ขนาดยาวได้ถึง ๖๕เซนติเมตร.

นวลจันทร์ทะเล
น. ชื่อปลาทะเลหรือน้ำกร่อยชนิด Chanos chanos ในวงศ์ Chanidaeลำตัวยาวเพรียว แบนข้างเล็กน้อย หัวหลิม ตาโต ครีบหลังมีครีบเดียวตั้งอยู่ในแนวกลางตัว ครีบหางเป็นแฉกลึก เกล็ดทั่วตัวมีสีเงิน ขนาดยาวได้ถึง ๑.๕ เมตร อยู่ในน้ำจืดได้, ชะลิน หรือทูน้ำจืด ก็เรียก.

นวลน้อย
น. ชื่อหญ้าชนิด Zoysia matrella (L.) Merr. ในวงศ์ Gramineaeใช้เป็นหญ้าสนาม.

นวังคสัตถุศาสน์
ดู นว ๒.

นวัตกรรม
น. สิ่งที่ทำขึ้นใหม่หรือแปลกจากเดิมซึ่งอาจจะเป็นความคิด วิธีการหรืออุปกรณ์ เป็นต้น. (ป. นวต + ส. กรฺม; อ. innovation).

นวาระ
[นะวาระ] น. กุหลาบ. (ช.).

นหาดก
[นะหาดก] น. ผู้อาบแล้ว, ผู้ล้างแล้ว, คําบัญญัติในลัทธิพราหมณ์สําหรับเรียกผู้ใหญ่ในวรรณะ เช่น พราหมณ์ผู้ได้กระทําพิธีอาบนํ้า ซึ่งจําต้องกระทําเมื่อเสร็จกิจศึกษาจากสํานักอาจารย์ และตั้งต้นเป็น ผู้ครองเรือนคฤหัสถ์ คือ ผู้มีภรรยาและครอบครัว), ในพระพุทธศาสนา หมายเอาท่านที่ชําระกิเลสมลทินสิ้นแล้ว. (ป. นหาตก; ส. สฺนาตก).

นหานะ
น. การอาบนํ้า. (ป.; ส. สฺนาน).

นหารุ
[นะหารุ] (แบบ) น. เส้น, เอ็น. (ป.; ส. สฺนายุ).

นหุต ๑
[นะหุด] ว. หมื่น. (ป.).

นหุต ๒
[นะหุด] น. ชื่อสังขยา = ๑๐,๐๐๐,๐๐๐๔ หรือ เลข ๑ มีเลข ๐ ตามหลัง๒๘ ตัว. (ป.).

นฬ, นฬะ
[นะละ] น. ไม้อ้อ, ไม้รวก, ไม้ไผ่. (ป.).นฬการ น. ช่างจักสาน. (ป.).

นฬ, นฬะ
[นะละ] น. ไม้อ้อ, ไม้รวก, ไม้ไผ่. (ป.).นฬการ น. ช่างจักสาน. (ป.).

นฬป
[นะลบ] (แบบ) น. ปลาช่อน. (ป.).

นอ ๑
น. สิ่งที่งอกขึ้นเหนือจมูกแรด ยาวประมาณ ๑๒-๑๕ เซนติเมตร แข็งเหมือนเขาสัตว์;ปมที่นูนขึ้นตามอวัยวะเช่นที่ข้อศอกที่ศีรษะ. (กลอน)ก. โน เช่น แม้นมีไม้ใกล้ตัวหัวจะนอ. (คาวี).

นอ ๒
น. เครื่องดุริยางค์ของชาวมูเซอ.

นอก
บ. ตรงข้ามกับใน, ไม่ใช่ใน. ว. พ้นออกไปจากภายในหรือร่วมใน เช่นนอกเรือนนอกประเทศ นอกกาย นอกตําแหน่ง, ต่างประเทศ เช่น ของนอก ไปนอก, เรียกเขตที่พ้นจากเมืองหลวงออกไปว่า บ้านนอก, เรียกประเทศในทวีปยุโรปและอเมริกาว่า เมืองนอก, เรียกผลไม้ที่เอามาจากนอกกรุง เช่น เงาะนอก ทุเรียนนอก, คู่กับ ผลไม้ในกรุง เช่น เงาะสวนทุเรียนสวน.

นอกกฎหมาย
ว. ไม่ถูกกฎหมาย เช่น บุตรนอกกฎหมาย.

นอกครู
ก. ประพฤติไม่ตรงตามคําสั่งสอนของครูบาอาจารย์, ประพฤติไม่ตรงตามแบบฉบับที่นิยมกันมา.

นอกคอก
ว. ประพฤติไม่ตรงตามแบบตามธรรมเนียมประเพณีของบรรพบุรุษ.

นอกคัมภีร์
ว. นอกตำรา.

นอกจาก
บ. เว้นเสียแต่.

นอกใจ
ว. ไม่ซื่อตรงต่อสามีหรือภรรยาด้วยการคบชู้สู่สาว.

นอกชาน
น. พื้นเรือนที่ยื่นพ้นชายคาระเบียงออกมา.

นอกตำรา
ว. ผิดจากตํารา, ไม่มีในตํารา, นอกคัมภีร์ ก็ว่า.

นอกถนน
น. ที่ท้องถนน.

นอกบาลี
ก. พูดหรือทํานอกแบบฉบับ.

นอกรีต, นอกรีตนอกรอย
ว. ไม่ประพฤติตามจารีตประเพณี.

นอกรีต, นอกรีตนอกรอย
ว. ไม่ประพฤติตามจารีตประเพณี.

นอกลู่นอกทาง
ว. ไม่ประพฤติตามแนวทางที่พ่อแม่ครูอาจารย์ได้เคยดําเนินมา.

นอกสังเวียน
ว. นอกวงการ, นอกเวที, เช่น เขาก็ดีแต่เก่งนอกสังเวียน.

นอกเหนือ
ว. ยิ่งกว่านี้, มากกว่านี้, ใช่แต่เท่านี้.

นอง
ก. ค้างขังอยู่บนพื้น (ใช้แก่นํ้า) เช่น นํ้านองถนน นํ้านองบ้าน.

นองเนือง
ว. เนืองนอง.

นองเลือด
ว. อย่างดุเดือดและต้องเสียเลือดเนื้อหรือล้มตายกันเป็นจํานวนมากเช่น รบกันนองเลือด.

นองหน้า
ว. อาบหน้า (ใช้แก่นํ้าตา).

น่อง ๑
น. กล้ามเนื้อที่อยู่ด้านหลังหน้าแข้ง.

น่องสิงห์
น. ชื่อลายชนิดหนึ่งมักประดับที่ส่วนหลังของขาโต๊ะ ตั่ง หรือตู้แบบขาสิงห์ หรือประดับริมหรือขอบ เช่นริมโต๊ะหรือกรอบรูป.

น่อง ๒
น. ชื่อไม้ต้นชนิด Antiaris toxicaria Leschen. ในวงศ์ Moraceaeยางมีพิษ ใช้ทำยางน่อง.

น้อง
น. ผู้ร่วมบิดาหรือมารดาเดียวกันและเกิดทีหลัง, ลูกของอาหรือของน้า,เรียกคนที่มีอายุคราวน้อง เช่น น้องแดง น้องเขียว; ออกทีหลัง, มาทีหลัง,เช่น หมากทะลายน้อง มะพร้าวทะลายน้อง, คู่กับ ทะลายพี่; ลักษณนามใช้นับอายุไม้จําพวกไม้ไผ่ เช่น ไม้น้องเดียว คือ ไม้ที่มีอายุ ๒ ปี ไม้ ๒น้อง คือ ไม้ที่มีอายุ ๓ ปี.

น้อง ๆ
ว. จวนจะเป็น, ใกล้จะเป็น, เกือบจะเป็น, เช่น น้อง ๆ อธิบดีเข้าไปแล้ว.

น้องเพล
น. เรียกเวลาก่อนเพล ระหว่าง ๑๐ นาฬิกา ถึง ๑๑ นาฬิกา.

น่องแน่ง
ว. ติดกันนุงนัง, เกี่ยวเนื่องกันยุ่ง.

นอต ๑
น. หน่วยแสดงความเร็วของสิ่งใดสิ่งหนึ่งตามระบบการเดินเรือ มีค่าเท่ากับ ๑ ไมล์ทะเลต่อชั่วโมง หรือ ๑.๘๕๒ กิโลเมตรต่อชั่วโมง เช่นเรือแล่นได้เร็ว ๘ ไมล์ทะเลต่อชั่วโมง เรียกว่า เรือมีความเร็ว ๘ นอตลมมีความเร็ว ๕๐ ไมล์ทะเลต่อชั่วโมง เรียกว่า ลมมีความเร็ว ๕๐ นอต.(อ. knot).

นอต ๒
น. เครื่องตรึงหรือขันสิ่งอื่นให้แน่น ประกอบด้วยแท่งและแป้นโลหะ,ตัวที่เป็นแท่งมีปลายข้างหนึ่งเป็นปุ่ม อีกข้างหนึ่งมีเกลียวด้านนอกเรียกว่า นอตตัวผู้ และตัวที่เป็นแป้นมีลักษณะเป็นเหลี่ยมมีรูตรงกลางและมีเกลียวด้านใน เรียกว่า นอตตัวเมีย. (อ. nut).

นอน
ก. เอนตัวลงกับพื้นหรือที่ใด ๆ, อาการที่สัตว์เอนตัวลงกับพื้นเพื่อพักผ่อนเป็นต้นหรือยืนหลับอยู่กับที่, อาการที่ทําให้ของสูง ๆ ทอดลง เช่น เอาเสานอนลง, อาการที่พรรณไม้บางชนิด เช่น จามจุรี ผักกระเฉด ไมยราบ หลุบใบในเวลาใกล้จะสิ้นแสงตะวัน. ว. ลักษณะที่ตรงข้ามกับ ยืน หรือ ตั้งเช่น แนวนอน แปนอน.

นอนก้น
ก. อาการที่ผงหรือตะกอนเป็นต้นในของเหลวตกลงไปอยู่ก้นที่รองรับของเหลวนั้น เช่น ตะกอนนอนก้น.

นอนกิน
ก. ไม่ต้องทํางานก็มีกิน โดยมีผลประโยชน์เป็นรายได้ เช่นนอนกินดอกเบี้ย.

นอนกินบ้านกินเมือง
(สำ) ก. นอนตื่นสายด้วยความเกียจคร้าน (ใช้เป็นคำประชด).

นอนใจ
ก. มั่นใจ, วางใจ, ไม่รีบร้อน.

นอนตาไม่หลับ
ก. นอนหวาดต่อภัยหรือเป็นทุกข์หรือห่วงใย.

นอนตีพุง
(ปาก) ก. ได้ผลประโยชน์โดยไม่ต้องทําอะไร; สบายใจ, หมดกังวล.

นอนนก
ก. นั่งหลับ.

นอนแบ็บ
ก. นอนอย่างอ่อนเพลีย, นอนซม. (ดู แบ็บ).

นอนโรง
ก. นอนค้างคืนล่วงหน้าที่โรงก่อนกําหนดงาน (ใช้แก่โขนเป็นต้น)เช่น โขนนอนโรง.

นอนเล่น
ก. นอนพักผ่อนโดยไม่คิดว่าจะหลับ.

นอนวัน
ก. หมุนเร็วเที่ยงตรง (ใช้เรียกลูกข่างเป็นต้นที่หมุนเรียบอยู่กับที่).

นอนเวร
ก. ผลัดเปลี่ยนกันมานอนรักษาการณ์นอกเวลาทํางาน.

นอนหลับทับสิทธิ์
ก. ไม่ใช้สิทธิ์ที่ตนมีอยู่เมื่อถึงคราวจะใช้, ทับสิทธิ์ ก็ว่า.

นอนหลับไม่รู้ นอนคู้ไม่เห็น
(สํา) ก. ไม่รู้เรื่องราวที่เกิดขึ้น, ไม่รู้อีโหน่อีเหน่.

นอนหลับไม่รู้ นอนคู้ไม่เห็น
(สํา) ก. ไม่รู้เรื่องราวที่เกิดขึ้น, ไม่รู้อีโหน่อีเหน่.

นอนเอือก
ก. นอนอืดอย่างเกียจคร้าน.

นอบ
ก. น้อม, หมอบย่อลง, มักใช้ประกอบคําอื่น เช่น นบนอบ นอบน้อม.

นอบนบ
ก. น้อมกายลงไหว้, นบนอบ ก็ว่า.

นอบน้อม
ก. อาการแสดงความเคารพอย่างสูง เช่น นอบน้อม พระรัตนตรัย,อาการที่ยอบตัวลงแสดงความเคารพอยู่ในที.

น้อม
ก. โน้ม เช่น น้อมลาภมาเพื่อตน, ค้อม เช่น กิ่งไม้น้อมลง, โอนลงเป็นการแสดงความเคารพ เช่น น้อมกาย น้อมใจ, โอนอ่อนตาม เช่นน้อมใจเชื่อ.

น้อมเกล้าน้อมกระหม่อมถวาย
(ราชา) ก. ถวาย (ใช้แก่ของที่ยกไม่ได้หรือนับไม่ได้ที่ถวายแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระบรมราชินีนาถ สมเด็จพระบรมราชินีสมเด็จพระบรมราชชนนี สมเด็จพระยุพราช สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช และสมเด็จพระบรมราชกุมารี), ในการเขียนใช้ น้อมเกล้าน้อมกระหม่อมถวาย หรือ น้อมเกล้าฯถวาย ก็ได้.

น้อมนำ
ก. นําไปโดยกิริยาอ่อนน้อม.

น้อย ๑
ว. ตรงข้ามกับ มาก, ไม่มาก, เช่น ฝนน้อย น้ำน้อย มีเงินน้อย พูดน้อย,ตรงข้ามกับ ใหญ่, ไม่ใหญ่, เช่น ข้าราชการชั้นผู้น้อย; โดยปริยายหมายถึงลักษณะที่ไม่สําคัญ เช่น ครูน้อยผู้น้อย เณรน้อย, เกี่ยวกับความรู้สึกเป็นไปในทางน่ารักน่าเอ็นดู เช่น เด็กน้อย น้องน้อย สาวน้อย หนูน้อย.

น้อยแง่
ก. น้อยหน้า; ไม่มีเล่ห์เหลี่ยม.

น้อยใจ, น้อยเนื้อต่ำใจ, น้อยอกน้อยใจ
ก. รู้สึกเสียใจที่ไม่ได้รับความเป็นธรรมเป็นต้น.

น้อยใจ, น้อยเนื้อต่ำใจ, น้อยอกน้อยใจ
ก. รู้สึกเสียใจที่ไม่ได้รับความเป็นธรรมเป็นต้น.

น้อยใจ, น้อยเนื้อต่ำใจ, น้อยอกน้อยใจ
ก. รู้สึกเสียใจที่ไม่ได้รับความเป็นธรรมเป็นต้น.

น้อยหน้า
ก. ไม่เทียมหน้าเขา.

น้อยหรือ
ว. คําแสดงความหมายว่า มาก; คําเปล่งแสดงความไม่พอใจ เช่นน้อยหรือทําได้, ตัดพ้อต่อว่าด้วยความเอ็นดู เช่น น้อยหรือช่างว่า.

น้อย ๒
(ถิ่น–พายัพ) น. คําเติมหน้าชื่อแห่งผู้ที่ได้บวชเป็นสามเณรแล้ว, ถ้าได้บวชเป็นภิกษุเติมหน้าชื่อว่า หนาน. (พงศ. ร. ๒).

น้อยหน่า
น. ชื่อไม้พุ่มขนาดเล็กชนิด Annona squamosa L. ในวงศ์ Annonaceaeดอกสีเหลืองแกมเขียว กลีบดอกหนา มี ๓ กลีบ ผลสีเขียว ผิวนูนเป็นตา ๆ เนื้อในผลหนาขาว รสหวาน มีเมล็ดมาก.

น้อยโหน่ง
น. ชื่อไม้พุ่มขนาดเล็กถึงขนาดกลางชนิด Annona reticulata L.ในวงศ์ Annonaceae ดอกคล้ายดอกน้อยหน่า แต่ผลโตกว่าเปลือกบางแต่เหนียว ค่อนข้างเรียบ ไม่นูนเป็นตา ๆ สีเขียวจาง ๆปนสีแดงเรื่อ ๆ เนื้อในผลหนาขาว รสหวานไม่สนิทเหมือนน้อยหน่ามีเมล็ดมาก.

นะ ๑
ว. คําประกอบท้ายคําอื่น บอกความเป็นเชิงอ้อนวอน บังคับตกลงหรือเน้นให้หนักแน่น เป็นต้น เช่น อยู่นะ ไปละนะ.

นะ ๒
น. ชื่อตัวตั้งธาตุน้ำของเวทมนตร์คาถาทางเมตตามหานิยม เช่นเขาคงมีนะดี ใคร ๆ เห็นก็เมตตา.

นะแน่ง
(กลอน) ว. แน่งน้อย, ร่างน้อยงามกะทัดรัด.

นัก ๑
น. ใช้ประกอบหน้าคําอื่นหมายความว่า ผู้ เช่น นักเรียน, ผู้ชอบ เช่นนักดื่ม นักท่องเที่ยว, ผู้ชํานาญ เช่น นักเทศน์ นักดนตรี นักคํานวณนักสืบ, ผู้มีอาชีพในทางนั้น ๆ เช่น นักกฎหมาย นักแสดง นักเขียน.(ข.).

นักการ
น. พนักงานชั้นผู้น้อยตํ่ากว่าเสมียน ทําหน้าที่เดินหนังสือ.

นักการเมือง
น. ผู้ฝักใฝ่ในทางการเมือง, ผู้ที่ทําหน้าที่ทางการเมือง เช่น รัฐมนตรีสมาชิกรัฐสภา.

นักกีฬา
น. ผู้ชอบเล่นกีฬา, ผู้เข้าแข่งขันกีฬา; โดยปริยายหมายความว่าผู้มีนํ้าใจไม่เอาเปรียบผู้อื่น.

นักข่าว
น. ผู้สื่อข่าว, ผู้รายงานข่าว, ผู้เขียนข่าว, ผู้บอกข่าว, (ใช้เฉพาะทางสื่อสารมวลชน), ผู้ส่งข่าว ก็เรียก.

นักท่องเที่ยว
(กฎ) น. บุคคลที่เดินทางจากท้องที่อันเป็นถิ่นที่อยู่โดยปรกติของตนไปยังท้องที่อื่นเป็นการชั่วคราวด้วยความสมัครใจ และด้วยวัตถุประสงค์อันมิใช่เพื่อไปประกอบอาชีพหรือหารายได้.

นักเทศ
น. คนต่างประเทศที่สําหรับใช้ในราชสํานัก เช่น นักเทศจงไปสั่งการพนักงานของใครให้ขวายขวน. (สังข์ทอง).

นักเทศน์
น. ผู้ชํานาญในการเทศน์.

นักโทษ
น. บุคคลซึ่งถูกลงโทษจําคุก.

นักโทษเด็ดขาด
(กฎ) น. บุคคลซึ่งถูกขังไว้ตามหมายจําคุกภายหลังคําพิพากษาถึงที่สุด และหมายความรวมถึงบุคคลซึ่งถูกขังไว้ตามคําสั่งที่ชอบด้วยกฎหมายให้ลงโทษด้วย.

นักธรรม
น. ผู้รู้ธรรม, ผู้สอบความรู้ธรรมได้ตามหลักสูตรที่กําหนดไว้ มี ๓ ชั้นคือ ชั้นตรี ชั้นโท ชั้นเอก; ฤษี.

นักบวช
น. ผู้ถือบวช.

นักบิน
น. ผู้ขับขี่เครื่องบิน.

นักบุญ
น. ผู้อ้างตัวว่าเป็นผู้วิเศษ, ผู้ที่ทําความดีไว้มากเมื่อตายแล้ว ได้รับยกย่องว่าเป็นผู้สําเร็จในทางศาสนาคริสต์นิกายโรมันคาทอลิก,ผู้ยินดีในการบุญ.

นักปราชญ์
น. ผู้รู้, ผู้มีปัญญา.

นักพรต
น. ผู้ประพฤติพรต, ลักษณนามว่า รูป.

นักรบ
น. ผู้ชํานาญในการรบ, ทหาร.

นักเรียน
น. ผู้ศึกษาเล่าเรียน; ผู้รับการศึกษาจากโรงเรียน.

นักเรียนนอก
น. ผู้ที่ไปศึกษามาจากต่างประเทศ โดยเฉพาะหมายถึงประเทศในยุโรปและสหรัฐอเมริกา.

นักเลง
น. ผู้ฝักใฝ่ในสิ่งนั้น ๆ เช่น นักเลงหนังสือ นักเลงการพนัน; ผู้เกะกะระรานเช่น เป็นนักเลง, นักเลงโต ก็ว่า. ว. มีใจกว้าง กล้าได้กล้าเสีย เช่น ใจนักเลง.

นักเลงโต
น. ผู้เกะกะระราน เช่น น้องชายเขาเป็นนักเลงโต ทำให้เพื่อนบ้านเดือดร้อนเสมอ ๆ, นักเลง ก็ว่า.

นักวิชาการ
น. ผู้เชี่ยวชาญในวิชาความรู้สาขาใดสาขาหนึ่งหรือหลายสาขา.

นักศึกษา
น. ผู้มีความรู้สอบไล่ได้ไม่ตํ่ากว่ามัธยมศึกษาตอนปลายตามหลักสูตรของกระทรวงศึกษาธิการหรือมีความรู้ตามที่กระทรวงศึกษาธิการเทียบเท่า ซึ่งเข้ารับการศึกษาในสถาบันอุดมศึกษา.

นักสนม
น. หญิงคนใช้ในพระราชวัง.

นักสวด
น. ผู้ชํานาญในการสวด.

นักสิทธิ์
น. ผู้สําเร็จ, ฤษี, ลักษณนามว่า ตน.

นักสืบ
น. ผู้ชํานาญในการสืบสวน.

นัก ๒
ว. อย่างยิ่ง, มากหรือหนักไปในทางใดทางหนึ่ง, เช่น หนาวนัก ร้อนนัก.

นักหนา
ว. มากยิ่ง, ยิ่งนัก, หนักหนา ก็ใช้.

นักกะ
(แบบ) น. จระเข้, เต่า. (ป.; ส. นกฺร).

นักขัต, นักขัต
[นักขัด, นักขัดตะ] น. ดาว, ดาวฤกษ์. (ดู นักษัตร). (ป. นกฺขตฺต;ส. นกฺษตฺร).

นักขัต, นักขัต
[นักขัด, นักขัดตะ] น. ดาว, ดาวฤกษ์. (ดู นักษัตร). (ป. นกฺขตฺต;ส. นกฺษตฺร).

นักขัตฤกษ์
น. ฤกษ์ที่ขึ้นกับการโคจรของดวงจันทร์ว่าผ่านดาวนักษัตรหมู่ใดหมู่หนึ่งใน ๒๗ หมู่ รวมถึงฤกษ์ที่ขึ้นกับการโคจรของดวงดาวในสุริยจักรวาลว่าผ่านดาวนักษัตรหมู่ใดหมู่หนึ่งใน ๒๗ หมู่, เรียกงานที่จัดขึ้นตามนักขัตฤกษ์ว่า งานนักขัตฤกษ์, เรียกวันที่มีงานนักขัตฤกษ์ว่า วันนักขัตฤกษ์.

นักงาน
(กลอน; ตัดมาจาก พนักงาน) น. หน้าที่ เช่น อันการสงครามครั้งนี้ไว้นักงานพี่จะช่วยหัก. (รามเกียรติ์ ร. ๑).

นักตะ
(แบบ) น. กลางคืน. (ส.).

นักนิ่น
ว. นิ่ม, อ่อน, โดยปริยายหมายถึงผู้หญิง เช่น จากมานักนิ่นเนื้อนอนหนาว. (กำสรวล).

นักระ
[นักกฺระ] (แบบ) น. จระเข้. (ส.; ป. นกฺก).

นักษัตร ๑, นักษัตร
[นักสัด, นักสัดตฺระ] น. ดาว, ดาวฤกษ์, มี ๒๗ หมู่ คือ ๑. อัศวินี, อัสสนี(ดาวม้า ดาวคู่ม้า หรือ ดาวอัศวยุช) มี ๗ ดวง ๒. ภรณี (ดาวก้อนเส้า) มี๓ ดวง ๓. กฤติกา, กฤตติกา, กัตติกา (ดาวธงสามเหลี่ยม หรือ ดาวลูกไก่)มี ๘ ดวง ๔. โรหิณี (ดาวพราหมีดาว ปลาตะเพียน หรือ ดาวคางหมู) มี๗ ดวง ๕. มฤคศิร, มฤคเศียร, มิคสิระ (ดาวหัวเต่าดาวหัวเนื้อ ดาวศีรษะเนื้อ ดาวศีรษะโค ดาวมฤคศิรัส หรือ ดาวอาครหายณี) มี ๓ ดวง ๖.อารทรา, อทระ (ดาวอัททา ดาวตัวโค หรือ ดาวตาสําเภา) มี ๑ ดวง ๗. ปุนัพสุ, ปุนัพพสู (ดาวหัวสําเภา ดาวสําเภาทอง ดาวสะเภา ดาวยามเกาหรือ ดาวตาเรือชัย) มี ๓ ดวง ๘. บุษยะ, บุษย์, ปุษยะ, ปุสสะ (ดาวปุยฝ้ายดาวพวงดอกไม้ ดาวดอกบัว ดาวโลง ดาวปู ดาวสมอสําเภา หรือ ดาวสิธยะ)มี ๕ ดวง ๙. อาศเลษา, อสิเลสะ (ดาวเรือน หรือ ดาวนกอยู่ในปล่อง) มี ๕ดวง ๑๐. มฆ, มฆา, มาฆะ (ดาวโคมูตร ดาววานร ดาวงอนไถ หรือ ดาวงูผู้)มี ๕ ดวง ๑๑. บุรพผลคุนี, ปุรพผลคุนี, ปุพพผลคุนี (ดาววัวตัวผู้ หรือ ดาวงูเมีย) มี ๒ ดวง ๑๒. อุตรผลคุนี, อุตตรผลคุนี (ดาวเพดาน หรือ ดาววัวตัวเมีย) มี ๒ ดวง ๑๓. หัสต, หัสตะ, หัฏฐะ (ดาวศอกคู้ หรือ ดาวศีรษะช้าง)มี ๕ ดวง ๑๔. จิตระ, จิตรา (ดาวต่อมนํ้า ดาวไต้ไฟ ดาวตาจระเข้ หรือดาวเสือ) มี ๑ ดวง ๑๕. สวาดิ, สวาตี, สวัสติ (ดาวช้างพัง หรือ ดาวงูเหลือม)มี ๕ ดวง ๑๖. วิศาขา, วิสาขะ (ดาวคันฉัตร หรือ ดาวศีรษะกระบือ) มี ๕ดวง ๑๗. อนุราธ, อนุราธะ, อนุราธา (ดาวประจําฉัตร หรือ ดาวนกยูง) มี๔ ดวง ๑๘. เชฏฐะ, เชษฐา (ดาวงาช้าง ดาวช้างใหญ่ ดาวคอนาค หรือดาวแพะ) มี ๑๔ ดวง ๑๙. มูล, มูละ, มูลา (ดาวช้างน้อย หรือ ดาวแมว) มี ๙ดวง ๒๐. ปุรพษาฒ, บุรพอาษาฒ,บุพพาสาฬหะ (ดาวสัปคับช้าง หรือ ดาวราชสีห์ตัวผู้) มี ๓ ดวง ๒๑. อุตราษาฒ, อุตตรอาษาฒ, อุตตราสาฬหะ(ดาวแตรงอน หรือ ดาวราชสีห์ตัวเมีย) มี ๕ ดวง ๒๒. ศรวณะ, ศระวณ,สาวนะ (ดาวหลักชัย หรือ ดาวพระฤๅษี) มี ๓ ดวง ๒๓. ธนิษฐะ, ธนิษฐา(ดาวศรวิษฐา ดาวเศรษฐี หรือ ดาวไซ) มี ๔ ดวง ๒๔. ศตภิษัช, สตภิสชะ(ดาวพิมพ์ทอง หรือ ดาวยักษ์) มี ๔ ดวง ๒๕. บุรพภัทรบท, ปุพพภัททะ(ดาวโปฐบท ดาวแรดตัวผู้ หรือ ดาวหัวเนื้อทราย) มี ๒ ดวง ๒๖.อุตรภัทรบท, อุตตรภัทรบท, อุตตรภัททะ (ดาวแรดตัวเมีย หรือ ดาวไม้เท้า)มี ๒ดวง ๒๗. เรวดี (ดาวปลาตะเพียน หรือ ดาวนาง) มี ๑๖ ดวง. (ส.; ป.นกฺขตฺต).

นักษัตร ๑, นักษัตร
[นักสัด, นักสัดตฺระ] น. ดาว, ดาวฤกษ์, มี ๒๗ หมู่ คือ ๑. อัศวินี, อัสสนี(ดาวม้า ดาวคู่ม้า หรือ ดาวอัศวยุช) มี ๗ ดวง ๒. ภรณี (ดาวก้อนเส้า) มี๓ ดวง ๓. กฤติกา, กฤตติกา, กัตติกา (ดาวธงสามเหลี่ยม หรือ ดาวลูกไก่)มี ๘ ดวง ๔. โรหิณี (ดาวพราหมีดาว ปลาตะเพียน หรือ ดาวคางหมู) มี๗ ดวง ๕. มฤคศิร, มฤคเศียร, มิคสิระ (ดาวหัวเต่าดาวหัวเนื้อ ดาวศีรษะเนื้อ ดาวศีรษะโค ดาวมฤคศิรัส หรือ ดาวอาครหายณี) มี ๓ ดวง ๖.อารทรา, อทระ (ดาวอัททา ดาวตัวโค หรือ ดาวตาสําเภา) มี ๑ ดวง ๗. ปุนัพสุ, ปุนัพพสู (ดาวหัวสําเภา ดาวสําเภาทอง ดาวสะเภา ดาวยามเกาหรือ ดาวตาเรือชัย) มี ๓ ดวง ๘. บุษยะ, บุษย์, ปุษยะ, ปุสสะ (ดาวปุยฝ้ายดาวพวงดอกไม้ ดาวดอกบัว ดาวโลง ดาวปู ดาวสมอสําเภา หรือ ดาวสิธยะ)มี ๕ ดวง ๙. อาศเลษา, อสิเลสะ (ดาวเรือน หรือ ดาวนกอยู่ในปล่อง) มี ๕ดวง ๑๐. มฆ, มฆา, มาฆะ (ดาวโคมูตร ดาววานร ดาวงอนไถ หรือ ดาวงูผู้)มี ๕ ดวง ๑๑. บุรพผลคุนี, ปุรพผลคุนี, ปุพพผลคุนี (ดาววัวตัวผู้ หรือ ดาวงูเมีย) มี ๒ ดวง ๑๒. อุตรผลคุนี, อุตตรผลคุนี (ดาวเพดาน หรือ ดาววัวตัวเมีย) มี ๒ ดวง ๑๓. หัสต, หัสตะ, หัฏฐะ (ดาวศอกคู้ หรือ ดาวศีรษะช้าง)มี ๕ ดวง ๑๔. จิตระ, จิตรา (ดาวต่อมนํ้า ดาวไต้ไฟ ดาวตาจระเข้ หรือดาวเสือ) มี ๑ ดวง ๑๕. สวาดิ, สวาตี, สวัสติ (ดาวช้างพัง หรือ ดาวงูเหลือม)มี ๕ ดวง ๑๖. วิศาขา, วิสาขะ (ดาวคันฉัตร หรือ ดาวศีรษะกระบือ) มี ๕ดวง ๑๗. อนุราธ, อนุราธะ, อนุราธา (ดาวประจําฉัตร หรือ ดาวนกยูง) มี๔ ดวง ๑๘. เชฏฐะ, เชษฐา (ดาวงาช้าง ดาวช้างใหญ่ ดาวคอนาค หรือดาวแพะ) มี ๑๔ ดวง ๑๙. มูล, มูละ, มูลา (ดาวช้างน้อย หรือ ดาวแมว) มี ๙ดวง ๒๐. ปุรพษาฒ, บุรพอาษาฒ,บุพพาสาฬหะ (ดาวสัปคับช้าง หรือ ดาวราชสีห์ตัวผู้) มี ๓ ดวง ๒๑. อุตราษาฒ, อุตตรอาษาฒ, อุตตราสาฬหะ(ดาวแตรงอน หรือ ดาวราชสีห์ตัวเมีย) มี ๕ ดวง ๒๒. ศรวณะ, ศระวณ,สาวนะ (ดาวหลักชัย หรือ ดาวพระฤๅษี) มี ๓ ดวง ๒๓. ธนิษฐะ, ธนิษฐา(ดาวศรวิษฐา ดาวเศรษฐี หรือ ดาวไซ) มี ๔ ดวง ๒๔. ศตภิษัช, สตภิสชะ(ดาวพิมพ์ทอง หรือ ดาวยักษ์) มี ๔ ดวง ๒๕. บุรพภัทรบท, ปุพพภัททะ(ดาวโปฐบท ดาวแรดตัวผู้ หรือ ดาวหัวเนื้อทราย) มี ๒ ดวง ๒๖.อุตรภัทรบท, อุตตรภัทรบท, อุตตรภัททะ (ดาวแรดตัวเมีย หรือ ดาวไม้เท้า)มี ๒ดวง ๒๗. เรวดี (ดาวปลาตะเพียน หรือ ดาวนาง) มี ๑๖ ดวง. (ส.; ป.นกฺขตฺต).

นักษัตรจักร
น. แผนที่หมู่ดาวที่ไม่เคลื่อนฐาน. (ส.).

นักษัตรเนมี
น. ดาวเหนือ. (ส.).

นักษัตรบดี
น. ดาวพระพุธ. (ส.).

นักษัตรบถ
น. ฟากฟ้า. (ส.).

นักษัตรปาฐก
น. นักดาราศาสตร์. (ส.).

นักษัตรมณฑล
น. ดาวหมู่หนึ่ง ๆ เช่น ดาวจระเข้ ดาวลูกไก่. (ส.).

นักษัตรมาลา
น. จักรราศีที่ดาวเวียน. (ส.).

นักษัตรโยค
น. การประจวบแห่ง (พระจันทร์กับ) ดาว. (ส.).

นักษัตรวิทยา
น. วิชาดาว, โหราศาสตร์. (ส.).

นักษัตร ๒
[นักสัด] น. ชื่อรอบเวลา กําหนด ๑๒ ปี เป็น ๑ รอบ เรียกว่า ๑๒ นักษัตรโดยกําหนดให้สัตว์เป็นเครื่องหมายในปีนั้น ๆ คือ ชวด-หนู ฉลู-วัว ขาล-เสือ เถาะ-กระต่าย มะโรง-งูใหญ่ มะเส็ง-งูเล็ก มะเมีย-ม้า มะแม-แพะ วอก-ลิง ระกา-ไก่ จอ-หมา กุน-หมู.

นักสราช
[นักสะราด] น. ตําแหน่งคนถือธงท้ายเรือพระที่นั่งพาย. (วชิรญาณ).

นัข
(กลอน) น. เล็บ, นิ้วมือ เช่น ทศนัข. (ป., ส. นข).

นัค ๑
(แบบ) น. ภูเขา. (ป., ส. นค).

นัค ๒, นัคคะ
[นักคะ] (แบบ) ว. เปลือยกาย เช่น นัคสมณะ ว่า ชีเปลือย. (ป. นคฺค).

นัค ๒, นัคคะ
[นักคะ] (แบบ) ว. เปลือยกาย เช่น นัคสมณะ ว่า ชีเปลือย. (ป. นคฺค).

นั่ง
ก. อาการที่หย่อนก้นให้ติดกับพื้นหรือที่รองเช่นเก้าอี้.

นั่งกินนอนกิน
ว. มีความสุขสบายมากโดยไม่ต้องทํามาหากินอะไร.

นั่งขัดตะหมาด
(ปาก) ก. นั่งขัดสมาธิ.

นั่งขัดสมาธิ
[สะหฺมาด] ก. นั่งคู้เข่าทั้ง ๒ ข้างให้แบะลงที่พื้น แล้วเอาขาไขว้กันทับฝ่าเท้า, (ปาก) นั่งขัดตะหมาด.

นั่งคุกเข่า
ก. นั่งโดยวิธีย่อเข่าลงให้ติดพื้น แล้วหย่อนก้นลงบนส้นเท้า.

นั่งซัง
ก. เข้าอยู่ในที่ซึ่งไม่มีใครจะทําอันตรายได้แล้ว, ขึ้นซัง ก็ว่า.

นั่งทาง
ก. ดักคอยทําร้ายกลางทาง, นั่งคอยระวังเหตุ.

นั่งทางใน
ก. นั่งเข้าสมาธิเพื่อหยั่งรู้ด้วยพลังจิต.

นั่งเทียน
น. เรียกวิธีทํานายอย่างหนึ่งโดยจุดเทียนติดไว้ที่ขอบปากบาตรเป็นต้นแล้วนั่งเพ่งดูนํ้าในบาตร แล้วทํานายไปตามลักษณะของรูปที่ปรากฏในนํ้านั้น.

นั่งแท่น
ก. ดำรงตำแหน่งที่มีอำนาจวาสนา.

นั่งในหัวใจ
(สํา) ก. รู้ใจ, ทําถูกต้องตรงตามที่ผู้อื่นคิดไว้.

นั่งปรก
[ปฺรก] ก. นั่งทําใจให้เป็นสมาธิกํากับพระสงฆ์ด้วยกันอีก ๔ รูปซึ่งสวดในพิธีที่มีสวดภาณวาร, นั่งเข้าสมาธิส่งกระแสจิตเข้าไปยังวัตถุมงคลในพิธีต่าง ๆ.

นั่งโป่ง
ก. นั่งบนห้างที่ผูกขึ้นบนต้นไม้คอยยิงสัตว์ที่มากินดินโป่ง.

นั่งพับเพียบ
ก. นั่งพับขาทั้ง ๒ ข้าง ให้ปลายเท้าไปทางเดียวกัน.

นั่งเมือง
ก. ครองเมือง.

นั่งยอง ๆ
ก. นั่งโดยวิธีชันเข่าทั้ง ๒ ข้าง ไม่ให้ก้นถึงพื้น.

นั่งร้าน
น. โครงร่างที่ทําด้วยไม้หรือโลหะ สําหรับนั่งหรือปีนป่ายในการก่อสร้างสิ่งสูง ๆ เช่นพระเจดีย์หรือตึก, ร่างร้าน ก็เรียก.

นั่งราว
ว. เรียกอาการที่ตัวโขนแสดงบทของตนแล้วไปนั่งประจําที่บนราวที่พาดไปตามส่วนยาวของโรงตรงหน้าฉากแทนนั่งเตียงว่า โขนนั่งราว หรือ โขนโรงนอก.

นั่งเล่น
ก. นั่งพักผ่อน.

นั่งห้าง
ก. นั่งบนห้างที่ผูกขึ้นบนต้นไม้คอยยิงสัตว์.

นังคัล
(แบบ) น. ไถ. (ป.).

นัจ
(แบบ) น. การฟ้อนรํา. (ป. นจฺจ).

นัฏ, นัฏกะ
[นัด, นัดตะกะ] (แบบ) น. ผู้ฟ้อนรํา. (ป., ส. นฏฺฏ, นฏฺฏก).

นัฏ, นัฏกะ
[นัด, นัดตะกะ] (แบบ) น. ผู้ฟ้อนรํา. (ป., ส. นฏฺฏ, นฏฺฏก).

นัฑ
(แบบ) น. ไม้อ้อ. (ส.; ป. นฬ).

นัด ๑
ก. ตกลงกันเพื่อการอย่างใดอย่างหนึ่งตามแต่จะกําหนด. น. การกําหนดตกลงว่าจะพบปะกันเป็นต้น เช่น มีนัด ผิดนัด; ลักษณนามเรียกการกําหนดประชุมครั้งหนึ่ง ๆ เช่น ขาดประชุม ๓ นัด.

นัดแนะ
ก. นัดและชี้แจงให้กันทราบ.

นัดหมาย
ก. กําหนดและกะกันไว้.

นัด ๒
ก. เป่าหรือสูดให้วัตถุที่เป็นผงอย่างยานัตถุ์เข้าในจมูก เช่น นัดยานัตถุ์.

นัด ๓
ลักษณนามเรียกกระสุนปืนทั้งที่ยังมิได้ยิงและที่ได้ยิงออกไปแล้ว เช่นกระสุน ๓ นัด ยิงสลุต ๒๑ นัด.

นัดดา
น. หลานปู่, หลานตา. (ป. นตฺตุ).

นัตถุ์
[นัด] น. จมูก. (ป.; ส. นสฺตุ).

นั่น
ส. คําใช้แทนนามที่อยู่ไกลกว่า นี่ เช่น นั่นอะไร, คําใช้แทนนามที่หมายถึงบุคคลสิ่งของ หรือเรื่องที่อ้างถึง เช่น เอานี่ผสมนั่น. ว. ที่อยู่ไกลกว่า นี่เช่น โต๊ะนั่น ที่นั่น.

นั่นซี, นั่นนะซี
คําแสดงการเห็นพ้องด้วย.

นั่นซี, นั่นนะซี
คําแสดงการเห็นพ้องด้วย.

นั่นแน่
คําแสดงการยืนยันการพบเห็นเป็นต้น เช่น นั่นแน่มาอยู่ที่นี่เองนั่นแน่ ว่าแล้วอย่างไรล่ะ.

นั่นปะไร, นั่นเป็นไร
คํากล่าวแสดงว่าเหตุการณ์เป็นอย่างที่พูดไว้, (ปาก) คำแสดงการซ้ำเติม เช่น นั่นปะไร ว่าแล้วไม่เชื่อ.

นั่นปะไร, นั่นเป็นไร
คํากล่าวแสดงว่าเหตุการณ์เป็นอย่างที่พูดไว้, (ปาก) คำแสดงการซ้ำเติม เช่น นั่นปะไร ว่าแล้วไม่เชื่อ.

นั่นแหละ
[แหฺละ] คําแสดงการเน้นให้หนักแน่นยิ่งขึ้น เช่น นั่นแหละ ใช่แล้วคุณนั่นแหละ.

นั่นเอง
คําประกอบคําอื่นแสดงการเน้นให้หนักแน่นยิ่งขึ้น เช่น เขานั่นเอง.

นั้น
ว. ใช้ประกอบนามหรือข้อความที่กล่าวอ้างมาแล้ว เช่น ในจดหมายฉบับนั้น ตามที่ได้กล่าวมาแล้วข้างต้นนั้น, ใช้ประกอบนามที่อยู่ไกลกว่า นี้ เช่น คนนั้น สิ่งนั้น, ใช้ประกอบคําอื่นคู่กับคํา ใด แสดงความแน่นอน เช่น คนใดคนนั้น เมื่อใดเมื่อนั้น.

นั้นแล
คําลงท้ายบอกว่าจบเรื่อง.

นันท
[นันทะ] น. ความสนุก, ความยินดี, ความรื่นเริง. (ป.).

นันทปักษี
น. ชื่อโรคเด็กอย่างหนึ่ง.

นันททายี
[นันทะ] น. ชื่อโคลงโบราณอย่างหนึ่ง, คู่กับ มหานันททายี.

นันทนาการ
[นันทะ] น. กิจกรรมที่ทําตามสมัครใจในยามว่าง เพื่อให้เกิดความสนุกสนานเพลิดเพลินและผ่อนคลายความตึงเครียด, การสราญใจ.(อ. recreation).

นันทวัน
[นันทะ] น. ชื่อสวนของพระอินทร์ ๑ ใน ๔ แห่ง ได้แก่ นันทวันปารุสกวัน จิตรลดาวัน และมิสกวัน. (ป. นนฺทวน).

นันทิ
น. ผู้มีความยินดี. (ส.).

นับ
ก. ตรวจหรือบอกให้รู้จํานวน; ถือเอาว่า เช่น มีเงินนับเป็นน้อง มีทองนับเป็นพี่.

นับถือ
ก. เชื่อถือยึดมั่น เช่น นับถือศาสนา, เคารพ เช่น นับถือผู้หลักผู้ใหญ่,ยกย่อง เช่น นับถือว่าเป็นครูบาอาจารย์, ใช้เป็นคําลงท้ายจดหมายแสดงความสุภาพว่า ด้วยความนับถือ หรือ ขอแสดงความนับถือ.

นับหน้าถือตา
ว. เป็นที่เคารพยกย่อง เช่น เขาเป็นที่นับหน้าถือตาของคนทั่วไป.

นับประสา
ว. สํามะหา, จะเสียเวลาพูดไปทําไม, มักใช้ว่า นับประสาอะไร.

นัย
[ไน, ไนยะ] น. ข้อสําคัญ เช่น นัยแห่งเรื่องนี้; ความ, ความหมาย, เช่นหลายนัย; แนว, ทาง, เช่น ตีความได้หลายนัย; แง่ เช่น อีกนัยหนึ่ง.(ป. นย).

นัยว่า
[ไน] ว. มีเค้าว่า.

นัยน์
น. ดวงตา. (ป., ส. นยน).

นัยน์ตา, นัยน์เนตร
น. ดวงตา.

นัยน์ตา, นัยน์เนตร
น. ดวงตา.

นัยนามพุ
[ไนยะนามพุ] น. นํ้าตา. (ป. นยน + อมฺพุ).

นัยนา
[ไนยะ] (กลอน) น. ดวงตา. (ป., ส. นยน).

นัว
ว. ยุ่ง, นุง; (ถิ่นอีสาน) อร่อย.

นัวเนีย
ว. ปัวเปีย, พัลวัน, เกี่ยวพันกันยุ่ง.

นา ๑
น. พื้นที่ราบทําเป็นคันกั้นนํ้าเป็นแปลง ๆ สําหรับปลูกข้าวเป็นต้น,พื้นที่มีลักษณะคล้ายนาสําหรับทําประโยชน์อื่น ๆ เรียกตามสิ่งที่ทําเช่น นาเกลือ นากุ้ง นาผักกระเฉด, ใช้ประกอบกับคําอื่นที่เกิดหรือเกี่ยวข้องกับนา เช่น เต่านา ปูนา.

นาขอบเหล็ก
น. นาชนิดที่ไม่มีทางจะบุกเบิกออกไปได้อีก, นาเชิงทรง ก็ว่า.

นาคู่โค
น. นาที่ได้ทํามาแล้วนาน เป็นนาดี ทําแล้วไม่ใคร่เสีย.

นาเชิงทรง
น. นาชนิดที่ไม่มีทางจะบุกเบิกออกไปได้อีก, นาขอบเหล็ก ก็ว่า.

นาดำ
น. นาชนิดที่ใช้ถอนต้นกล้ามาปลูก.

นาปรัง
น. นาที่ทำในฤดูแล้งนอกฤดูทํานา.

นาปี
น. นาที่ทำในฤดูฝนซึ่งเป็นฤดูทํานา.

นาฟางลอย
น. นาที่ปลูกข้าวชนิดหนึ่ง ซึ่งเรียกว่า 'ข้าวขึ้นน้ำ' เนื่องจากมีรากยาวสามารถหนีน้ำที่บ่ามาท่วมได้รวดเร็ว สามารถแตกแขนงตามข้อและที่ข้อจะมีรากงอกออกมาสำหรับดูดหาอาหาร นิยมปลูกในท้องที่ซึ่งมีระดับน้ำสูงตั้งแต่ ๑-๔ เมตร,นาเมือง ก็เรียก.

นาเมือง
น. นาฟางลอย; เรียกข้าวเปลือกที่มีเมล็ดสั้นเนื้อฟ่ามว่า ข้าวนาเมือง.

นาสวน
น. นาข้าวที่ปลูกในพื้นที่ซึ่งมีระดับน้ำลึกตั้งแต่ ๑ เมตรลงมา; เรียกข้าวเปลือกที่มีเมล็ดแข็งเป็นมันว่า ข้าวนาสวน.

นาหว่าน
น. นาชนิดที่หว่านเมล็ดข้าวลงในนา.

นา ๒
(แบบ) คําบทบูรณ์ มักใช้ประกอบท้ายคําบทร้อยกรองให้มีความกระชับหรือสละสลวยขึ้น เช่น แลนา.

นา ๓
(โบ; เลิก) น. ตำแหน่งเจ้ากระทรวงปกครองครั้งโบราณ มีหน้าที่ดูแลรักษานาหลวงจัดหาและรักษาเสบียงอาหารสำหรับพระนคร ดูแลทุกข์สุขของชาวไร่ชาวนา.

น่า ๑
ว. คําประกอบหน้ากริยา หมายความว่า ควร เช่น น่าจะทําอย่างนั้นน่าจะเป็นอย่างนี้; ชวนให้, ทําให้อยากจะ, เช่น น่ากิน น่ารัก.

น่าเกลียดน่าชัง
(สํา) ว. น่ารักน่าเอ็นดู (ใช้แก่เด็กเล็ก ๆ).

น่า ๒
ว. คําประกอบท้ายความ หมายความไปในทางชักชวนหรือให้ทําตามเช่น กินเถิดน่า ไปเถิดน่า.

น้า
น. น้องของแม่, เรียกผู้ที่มีวัยอ่อนกว่าแม่.

นาก ๑
น. ชื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในวงศ์ Mustelidae ขนลําตัวสีนํ้าตาลอมเทามี ๒ ชั้น ชั้นในละเอียด ชั้นนอกหยาบ หัวกว้างและแบน ระหว่างนิ้วมีแผ่นพังผืดขึงอยู่คล้ายตีนเป็ดหางแบน ขาหลังใหญ่และแข็งแรงกว่าขาหน้า ใช้ว่ายนํ้าร่วมกับหาง ไล่จับปลาและสัตว์นํ้าเล็ก ๆ ในประเทศไทย มี ๔ ชนิด ที่มีจํานวนมากและรู้จักกันทั่วไป คือ นากใหญ่ขนเรียบ(Lutra perspicillata) และนากเล็กเล็บสั้น (Aonyx cinerea).

นาก ๒
น. โลหะผสมชนิดหนึ่ง โดยเอาทองคํา เงิน กับทองแดงผสมเข้าด้วยกันนิยมใช้ทํารูปพรรณต่าง ๆ. ว. เรียกสีอย่างสีทองปนแดง เช่น ชมพู่สีนาก.

นากสวาด
[สะหวาด] ว. เรียกสีสวาดชนิดที่มีสีนากเจือ, เรียกสีเนื้อโลหะ พระพุทธรูปที่มีสีแดงอมส้ม.

นากบุด
(ถิ่นปักษ์ใต้) น. ชื่อไม้ต้นขนาดใหญ่ชนิด Mesua nervosa Planch.et Triana ในวงศ์ Guttiferae กลีบดอกสีขาว มีเกสรเพศผู้สีเหลืองจำนวนมาก.

นากาสาหรี
[หฺรี] น. ดอกสารภี. (ช.).

นาค ๑, นาค
[นาก, นากคะ] น. งูใหญ่มีหงอน เป็นสัตว์ในนิยาย. (ป., ส.).

นาค ๑, นาค
[นาก, นากคะ] น. งูใหญ่มีหงอน เป็นสัตว์ในนิยาย. (ป., ส.).

นาคเกี่ยว, นาคเกี้ยว, นาคเกี่ยวพระสุเมรุ
น. ชื่อเพลงไทยทํานองหนึ่ง.

นาคเกี่ยว, นาคเกี้ยว, นาคเกี่ยวพระสุเมรุ
น. ชื่อเพลงไทยทํานองหนึ่ง.

นาคเกี่ยว, นาคเกี้ยว, นาคเกี่ยวพระสุเมรุ
น. ชื่อเพลงไทยทํานองหนึ่ง.

นาคเกี้ยวกระหวัด, นาคบริพันธ์
[นากคะบอริพัน] น. ชื่อกลบทชนิดหนึ่ง.

นาคเกี้ยวกระหวัด, นาคบริพันธ์
[นากคะบอริพัน] น. ชื่อกลบทชนิดหนึ่ง.

นาคบาศ
[นากคะบาด] น. บ่วงที่เป็นงู เป็นชื่อศรของอินทรชิตที่แผลงไปเป็นงู. (ส.).

นาคปรก
[นากปฺรก] น. ชื่อพระพุทธรูปปางหนึ่ง อยู่ในพระอิริยาบถนั่งขัดสมาธิหงายพระหัตถ์ทั้ง ๒ วางซ้อนกันบนพระเพลา มีพญานาคแผ่พังพานปกคลุมเบื้องบนพระเศียร ที่สร้างเป็นแบบขัดสมาธิเพชรก็มี มี ๒ แบบแบบหนึ่งประทับนั่งสมาธิบนขนดพญานาคอีกแบบหนึ่งประทับนั่งสมาธิภายในวงขนดพญานาค คือพญานาคขดตัวล้อมพระกายไว้ถึงพระอังสา เพื่อป้องกันลมฝน.

นาคปัก
[นากปัก] น. รูปหัวนาคที่ปักกับบันแถลงที่หลังคาปราสาทหรือบุษบก.

นาคพันธ์
[นากคะ] น. ชื่อโคลงโบราณชนิดหนึ่ง, สนธิอลงกต ก็ว่า.

นาครวย
[นากรวย] น. ตัวไม้ที่ทำอย่างตัวนาค ทอดตรงลงมาจากอกไก่ถึงแปหาญทั้ง ๒ ข้างของหน้าบัน.

นาคราช ๑
[นากคะ] น. พญางู; ชื่อเพลงไทยทํานองหนึ่ง.

นาคราชแผลงฤทธิ์
น. ชื่อกลบทชนิดหนึ่ง.

นาคลดา
[นากคะ] น. เถาวัลย์งู, เถาพลู.

นาคเล่นน้ำ
น. นํ้าที่พุ่งเป็นลําขึ้นไปในอากาศเนื่องจากลมงวง, พวยนํ้า ก็ว่า.

นาควิถี
[นากคะ] น. ทางที่พระจันทร์เดินไปในระหว่างดาวสวาดิ (หรือ อัศวินี)ภรณี และกฤติกา. (ส.).

นาคสะดุ้ง
น. ตัวไม้ที่ทำอย่างตัวนาค ทอดต่อลงมาจากแปหาญถึงหางหงส์ทั้ง ๒ ข้างของหน้าบัน โบราณเรียกว่า เครื่องสะดุ้ง.

นาคสังวัจฉระ
[นากคะสังวัดฉะระ] น. ปีมะโรง. (ป.).

นาค ๒, นาคา ๑
[นาก] น. ชื่อชนเผ่าหนึ่งอยู่ในบริเวณเทือกเขานาค ทางตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศอินเดีย และทางตะวันตกเฉียงเหนือของประเทศพม่ามีหลายสาขา เช่น อาโอนาค กูกินาค.

นาค ๒, นาคา ๑
[นาก] น. ชื่อชนเผ่าหนึ่งอยู่ในบริเวณเทือกเขานาค ทางตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศอินเดีย และทางตะวันตกเฉียงเหนือของประเทศพม่ามีหลายสาขา เช่น อาโอนาค กูกินาค.

นาค ๓, นาค
[นาก, นากคะ] (แบบ) น. ช้าง. (ป.).

นาค ๓, นาค
[นาก, นากคะ] (แบบ) น. ช้าง. (ป.).

นาคทนต์
[นากคะ] น. งาช้าง. (ป., ส.).

นาค ๔
[นาก] (แบบ) น. ไม้กากะทิง. (ป.).

นาค ๕
[นาก] (แบบ) น. ผู้ประเสริฐ, ผู้ไม่ทําบาป; เรียกคนที่ไปอยู่วัดเตรียมตัวจะบวชหรือกําลังจะบวช. (ป., ส.).

นาคร
[นาคอน] น. ชาวนคร, ชาวกรุง. (ป., ส.).

นาคราช ๑
ดูใน นาค ๑, นาค.

นาคราช ๒
น. ชื่อเฟินหลายชนิดในสกุล Davallia วงศ์ Davalliaceae ลําต้นสีนํ้าตาลแซมดําเป็นเกล็ดคล้ายเกล็ดงู ใช้ทํายาได้ เช่น ชนิด D. denticulata Mett.

นาคา ๒
(กลอน) น. งู.

นาคาวโลก
[คาวะ] น. ชื่อพระพุทธรูปปางหนึ่ง อยู่ในพระอิริยาบถยืน พระหัตถ์ซ้ายห้อยเยื้องมาข้างหน้าประทับไว้ที่พระเพลาข้างซ้าย พระหัตถ์ขวาห้อยลงข้างพระองค์ตามปรกติเอี้ยวพระกายผินพระพักตร์เหลียวไปข้างหลัง เป็นกิริยาทอดพระเนตรพระนครไพศาลีผิดปรกติคล้ายดูอย่างไว้อาลัย ด้วยจะเป็นการเห็นครั้งสุดท้าย จะไม่ได้เสด็จมาเห็นอีกต่อไป.

นาคินทร์, นาเคนทร์, นาเคศ, นาเคศวร
[นาคิน, เคน, เคด, เคสวน] น. พญาช้าง, พญางู.

นาคินทร์, นาเคนทร์, นาเคศ, นาเคศวร
[นาคิน, เคน, เคด, เคสวน] น. พญาช้าง, พญางู.

นาคินทร์, นาเคนทร์, นาเคศ, นาเคศวร
[นาคิน, เคน, เคด, เคสวน] น. พญาช้าง, พญางู.

นาคินทร์, นาเคนทร์, นาเคศ, นาเคศวร
[นาคิน, เคน, เคด, เคสวน] น. พญาช้าง, พญางู.

นาคี ๑
(กลอน) น. งู เช่น นาคีมีพิษเพี้ยง สุริโย. (โลกนิติ).

นาคี ๒
(กลอน) น. ช้าง เช่น ขี่ยาตรานาคี. (ตะเลงพ่าย).

นาโครคินทระ
[นาโคระคินทฺระ] (แบบ) น. พญานาค เช่น อันว่าพระญานาโครคินทรกคํานึง. (นันโท). (ส. นาค + อุรค + อินฺทฺร).

นาง ๑
น. คําประกอบหน้าคําเพื่อแสดงว่าเป็นเพศหญิง เช่น นางฟ้า นางบําเรอนางละคร นางพระกํานัล; คําแทนชื่อหญิง เช่น นางก็ร้อยพวงมาลัย;(กฎ) คํานําหน้าชื่อหญิงผู้มีสามีแล้ว, คํานําหน้าชื่อภรรยาที่เรียกตามราชทินนามของสามีที่มีบรรดาศักดิ์ตํ่ากว่าพระยาลงมา; คำเรียกสัตว์ตัวเมียโดยสุภาพ เช่น นางช้าง นางม้า; ชื่อหนึ่งของดาวฤกษ์เรวดี มี ๑๖ ดวง,ดาวปลาตะเพียน ก็เรียก.

นางกราย
น. ท่ารําชนิดหนึ่งที่หมอช้างรําเมื่อนําช้างบํารูงาเสร็จครั้งแรกแล้ว.

นางกวัก ๑
น. ชื่อรูปศักดิ์สิทธิ์ที่ทําด้วยจะงอยงวงช้างหรือสิ่งอื่น โดยเชื่อว่าเป็นเครื่องเรียกเอาโชคลาภมาให้.

นางกำนัล
น. นางอยู่งานที่ทรงใช้สอยในพระราชมนเทียร และได้รับพระราชทานหีบหมากกาไหล่ แต่ยังไม่นับว่าเป็นเจ้าจอม.

นางงาม
น. หญิงสาวที่ชนะการประกวดความงาม.

นางจรัล
น. เสาที่ปักรายเป็นแถว ไว้ระยะแต่ละต้นห่างกันพอสมควร สำหรับแสดงแนวถนนหรือกั้นเขต, นางเรียง ก็ว่า.

นางตานี
น. ผีผู้หญิงที่เชื่อว่าสิงอยู่ที่ต้นกล้วยตานี.

นางแต่งตัวสะ
น. หญิงสาววัยรุ่นแต่งตัวใส่เกี้ยว นุ่งผ้าลายพื้นเขียว ห่มผ้าแพรพื้นแดงเดินประนมมือตามกระบวนแห่เต็มยศขนาบ พระราชยานในพระราชพิธีโสกันต์, นางสะ หรือ สาวสะ ก็เรียก.

นางท้าว
น. หญิงซึ่งรับบรรดาศักดิ์และมีหน้าที่ระวังรักษาราชการฝ่ายในในพระบรมมหาราชวัง; นางพญา.

นางแนบ
น. เสาหินคู่หนึ่ง สลักลวดลายตั้งแนบกรอบเช็ดหน้า สำหรับประดับตกแต่ง ๒ ข้างประตูปราสาทหินให้ดูงดงาม และมีส่วนช่วยค้ำจุนทับหลังด้วย, บังอวด ก็ว่า.

นางใน
น. นางพนักงานฝ่ายใน.

นางบำเรอ
น. หญิงที่ปรนเปรอเฉพาะชายคนใดคนหนึ่งในทางกามารมณ์โดยมิได้อยู่ในฐานะภรรยา.

นางแบบ
น. ผู้หญิงที่แสดงแบบเสื้อหรือเครื่องประดับเป็นต้น.

นางพญา
น. พระราชินี, นางผู้เป็นใหญ่.

นางพระกำนัล
น. คุณพนักงานหญิงที่ยังมิได้แต่งงาน มีหน้าที่ปฏิบัติรับใช้พระราชินีในการเสด็จไปในพระราชพิธีต่าง ๆ.

นางฟ้า
น. นางในเทพนิยายที่ถือว่าอยู่บนสวรรค์.

นางเมือง
(โบ) น. มเหสี, พระชายา.

นางไม้
น. ผีผู้หญิงที่เชื่อว่าสิงอยู่ตามต้นไม้ใหญ่มีต้นตะเคียนเป็นต้น.

นางรอง
น. ตัวรองฝ่ายหญิงในการแสดงละครหรือภาพยนตร์เป็นต้น.

นางร้องไห้
น. หญิงที่ทําหน้าที่หรือรับจ้างร้องไห้ครํ่าครวญถึงคุณความดีของผู้ตาย.

นางเรียง
น. เสาที่ปักรายเป็นแถว ไว้ระยะแต่ละต้นห่างกันพอสมควร สำหรับแสดงแนวถนนหรือกั้นเขต, นางจรัล ก็ว่า.

นางโลม
(ปาก) น. หญิงโสเภณี.

นางสนองพระโอษฐ์
น. คุณพนักงานหญิงที่แต่งงานแล้ว มีหน้าที่รับพระราชเสาวนีย์ไปปฏิบัติหรือเชิญพระราชเสาวนีย์ไปติดต่อข้อราชการตามพระราชประสงค์ของพระราชินี.

นางสะ
น. หญิงสาววัยรุ่นแต่งตัวใส่เกี้ยว นุ่งผ้าลายพื้นเขียว ห่มผ้าแพรพื้นแดง เดินประนมมือตามกระบวนแห่เต็มยศขนาบพระราชยานในพระราชพิธีโสกันต์, นางแต่งตัวสะ หรือ สาวสะ ก็เรียก.

นางสาว
(กฎ) น. คํานําหน้าชื่อหญิงที่มีอายุตั้งแต่ ๑๕ ปีบริบูรณ์ขึ้นไปและยังไม่มีสามี.

นางห้าม
น. หญิงสามัญที่เป็นภรรยาของเจ้านายที่ไม่ใช่สะใภ้หลวง.

นางอ้อม
น. คร่าวเสาเพนียด.

นางเอก
น. ตัวเอกฝ่ายหญิงในการแสดงละครหรือภาพยนตร์เป็นต้น.

นาง ๒
ใช้แทนคําว่า อี ที่เป็นพยางค์ต้นของบางคําเพื่อความสุภาพ เช่น นางรมนางแอ่น. (ดู อี). น. คําเรียกหญิง มักกล่าวเป็นเชิงเหยียดหยามเป็นต้น,พูดเป็นเสียงสั้นว่า นัง ก็มี.

นาง ๓
น. ชื่อเพลงไทยทํานองต่าง ๆ ที่มีคําว่า นาง ขึ้นต้น เช่น นางครวญนางนาค นางนก. (รามเกียรติ์ ร. ๒).

นาง ๔
ดู ชะโอน และ เนื้ออ่อน.

นางกวัก ๑
ดูใน นาง ๑.

นางกวัก ๒
น. ชื่อไม้ล้มลุกมีหัวใต้ดินชนิด Eucharis grandiflora Planch. et Link.ในวงศ์ Amaryllidaceae ดอกสีขาว กลิ่นหอมในตอนเย็น นิยมปลูกไว้ในบ้านโดยเชื่อว่านําโชคลาภมาให้, ว่านนางกวัก ก็เรียก.

นางเกล็ด
น. ชื่อปลานํ้าจืดชนิด Thynnichthys thynnoides ในวงศ์ Cyprinidae ลําตัวเพรียวแบนข้างเล็กน้อย ปากเล็กอยู่ปลายสุดของหัว ไม่มีหนวด เกล็ดเล็กเฉพาะบนเส้นข้างตัวมี ๕๘-๖๕ เกล็ด พื้นลําตัวสีเงินเป็นประกาย พบทั่วไปแต่มีชุกชุมในเขตภาคกลางของประเทศไทย ขนาดยาวได้ถึง ๒๕เซนติเมตร, เกล็ดถี่ พรม หรือ ลิง ก็เรียก.

นางจุม, นางชม
ดู กะทกรก (๑).

นางจุม, นางชม
ดู กะทกรก (๑).

นางดำ
(ถิ่นอีสาน) น. ต้นหยี. (ดู หยี ๒).

นางนวล
น. ชื่อนกนํ้าในวงศ์ Laridae มี ๒ วงศ์ย่อย คือ นางนวลใหญ่ ในวงศ์ย่อย Larinae ตัวใหญ่แข็งแรง ปากงองุ้มเล็กน้อย ปีกกว้างปลายหางกลม กินปลาโดยโฉบกินตามผิวนํ้าหรือรวมฝูงกันจับปลาขณะว่ายนํ้าในประเทศไทยมีหลายชนิด เช่น นางนวลธรรมดา (Larusbrunnicephalus) นางนวลขอบปีกขาว (L. ridibundus), และนางนวลแกลบในวงศ์ย่อย Sterninae ตัวเล็กเพรียวลม ปลายปากแหลมปลายหางมี ๒ แฉก กินปลาและสัตว์นํ้าขนาดเล็กโดยดําลงไปจับเหยื่อหรือโฉบกินตามผิวนํ้า แต่มักไม่ชอบว่ายนํ้าเหมือนนางนวลใหญ่ มีหลายชนิด เช่น นางนวลแกลบธรรมดา (Sterna hirundo)นางนวลแกลบท้ายทอยดํา (S. sumatrana) นางนวลแกลบเล็ก(S. albifrons).

นางนูน
ดู อีนูน.

นางแย้ม
น. ชื่อไม้พุ่มขนาดเล็กชนิด Clerodendrum chinense (Osbeck) Mabb.ในวงศ์ Labiatae ใบออกตรงข้ามกัน โคนใบเว้าแบบหัวใจ ขอบใบหยักมีขนเล็กน้อย ดอกเป็นช่อสั้น ๆเบียดกันแน่น กลีบดอกมักซ้อน สีขาวหรือแดงเรื่อ ๆ กลิ่นหอม.

นางรม ๑
น. ชื่อหอยทะเลกาบคู่หลายชนิดในวงศ์ Ostreidae รูปร่างค่อนข้างกลมหรือยาวรี มีสีต่าง ๆ กัน ส่วนใหญ่เป็นสีเทา เปลือกด้านล่างโค้งเล็กน้อยยึดติดกับวัสดุที่เกาะ นิยมใช้เป็นอาหาร เช่น ชนิด Saccostrea forskali,อีรม ก็เรียก.

นางรม ๒
น. ชื่อเห็ดชนิด Pleurotus ostreatus (Fr.) Qu?l. ในวงศ์ Polyporaceaeขึ้นเป็นกลุ่มบนขอนไม้ โคนก้านดอกติดกัน มีหลายพันธุ์ ดอกเห็ดสีขาวหรือขาวอมเทา เนื้อนุ่มกินได้, ชื่อที่ถูกต้องคือ เห็ดหอยนางรม.

นางรมใหญ่
ดู ตะโกรม.

นางรำ
ดู กระช้อยนางรํา.

นางล้อม
น. (๑) ชื่อไม้ล้มลุกมีหัวใต้ดินชนิด Proiphys amboiensis (L.) Hebertในวงศ์ Amaryllidaceae เชื่อว่าป้องกันขโมยได้, ว่านนางล้อม ก็เรียก.(๒) ชื่อกกชนิดหนึ่ง. (พจน. ๒๔๙๓).

นางเล็ด
น. ชื่อขนมชนิดหนึ่ง ทําด้วยข้าวเหนียวนึ่งแผ่เป็นแผ่นกลม ตากแห้งทอดนํ้ามันให้พองแล้วโรยนํ้าตาลเคี่ยว.

นางเลิ้ง
น. หม้อขนาดใหญ่สําหรับใส่นํ้า. (ปรัดเล), ตุ่ม.

นางหงส์
น. ชื่อวงปี่พาทย์ไทยที่ผสมวงอีกแบบหนึ่ง ซึ่งประกอบด้วยปี่ชวาและกลองมลายูสําหรับบรรเลงในงานศพ; ชื่อเพลงไทยชุดหนึ่งใช้ประโคมศพ.

นางอาย
ดู ลิงลม.

นางแอ่น
น. นกอีแอ่น. (ดู อีแอ่น).

นาฏ, นาฏ
[นาด, นาตะ, นาดตะ] น. นางละคร, นางฟ้อนรํา, ใช้ประกอบกับคําอื่น หมายความว่า หญิงสาวสวย เช่น นางนาฏ นุชนาฏ. (ป., ส.).นาฏกรรม [นาดตะกํา] น. การละครหรือการฟ้อนรํา; (กฎ) งานเกี่ยวกับการรํา การเต้น การทําท่า หรือการแสดงที่ประกอบขึ้นเป็นเรื่องราว และหมายความรวมถึงการแสดงโดยวิธีใบ้ด้วย. (ส.).

นาฏ, นาฏ
[นาด, นาตะ, นาดตะ] น. นางละคร, นางฟ้อนรํา, ใช้ประกอบกับคําอื่น หมายความว่า หญิงสาวสวย เช่น นางนาฏ นุชนาฏ. (ป., ส.).นาฏกรรม [นาดตะกํา] น. การละครหรือการฟ้อนรํา; (กฎ) งานเกี่ยวกับการรํา การเต้น การทําท่า หรือการแสดงที่ประกอบขึ้นเป็นเรื่องราว และหมายความรวมถึงการแสดงโดยวิธีใบ้ด้วย. (ส.).

นาฏดนตรี
[นาตะดนตฺรี] น. ลิเก.

นาฏศิลป์
[นาดตะสิน] น. ศิลปะแห่งการละครหรือการฟ้อนรํา. (ส.).

นาฏกะ
[นาตะกะ, นาดตะกะ] (แบบ) น. ผู้ฟ้อนรํา. (ป., ส.).

นาฏย
[นาดตะยะ] (แบบ) ว. เกี่ยวกับการฟ้อนรํา, เกี่ยวกับการแสดงละคร,เช่น นาฏยศาลา. (ส. นาฏฺย).

นาด
ก. ทอดแขนให้อ่อนงาม.

นาถ
[นาด, นาถะ] (แบบ) น. ที่พึ่ง, ผู้เป็นที่พึ่ง. (ป., ส.).

นาท
น. ความบันลือ; เสียงบันลือ, เสียงร้อง. (ป., ส.).

นาที
น. ชื่อหน่วยเวลา เท่ากับ ๑ ใน ๖๐ ของชั่วโมง. (เทียบ ส. นาฑี).

นาน
ว. ยาว, ช้า, (ใช้แก่เวลา) เช่น กินเวลานาน.

นานนม
ว. นานมาก, นมนาน ก็ว่า.

นานสองนาน
ว. นานมาก.

นานแสนนาน
ว. นานเหลือเกิน.

น่าน
น. ย่าน, เขต, เช่น น่านนํ้า.

น่านน้ำ
น. พื้นที่ทางนํ้า, เขตทางนํ้า.

น่านน้ำอาณาเขต
น. น่านนํ้าต่าง ๆ รวมทั้งทะเลอาณาเขตและน่านนํ้าที่อยู่ภายในแผ่นดิน ซึ่งอยู่ภายใต้อธิปไตยของรัฐใดรัฐหนึ่ง.

น่านฟ้า
น. พื้นที่ทางอากาศ, เขตทางอากาศ.

นานัครส
[นานักคะรด] น. รสเลิศต่าง ๆ เช่น นานัครสโภชชาหาร. (ม. ร่ายยาววนปเวสน์). (ป. นานา + อคฺค + รส).

นานัตว
[นานัด] (แบบ) น. ความเป็นต่าง ๆ. (ส.).

นานัปการ
[นานับปะกาน] ว. มีหลายอย่าง, นานาประการ ก็ว่า. (ป. นานปฺปการ).

นานา
ว. ต่าง ๆ. (ป.).

นานาจิตตัง
ว. ต่างจิตต่างใจ, ต่างคนก็ต่างความคิดเช่นคนหนึ่งถูกกับอากาศเย็นแต่อีกคนหนึ่งถูกกับอากาศร้อน.

นานาเนก
ว. ต่าง ๆ กันมากมาย, ใช้ย่อว่า นาเนก ก็มี. (ป. นานา + อเนก).

นานาประการ
ว. มีหลายอย่าง, นานัปการ ก็ว่า. (ส.).

นานาสังวาส
น. การอยู่ร่วมต่างกัน (ใช้แก่พระสงฆ์ที่มีศีลไม่เสมอกัน ทำอุโบสถหรือสังฆกรรมร่วมกันไม่ได้).

นาเนก
ว. ต่าง ๆ กันมากมาย. (ย่อมาจาก นานาเนก).

นาบ
ก. เอาสิ่งที่มีความร้อนรีดหรือกดลงไป เช่น นาบพลู นาบใบตองเอาเหล็กร้อนนาบเท้า, เรียกพลูที่นาบแล้วว่า พลูนาบ.

นาบข้าว
ก. เอาไม้ยาวกดต้นข้าวให้ราบลงเพื่อเกี่ยว.

นาภิ, นาภี ๑
น. สะดือ, ราชาศัพท์ใช้ว่า พระนาภี, เช่น พระพุทธรูปส่วนสูงวัดจากพระบาทถึงพระนาภี, ท้อง เช่น ประชวรพระนาภี; ดุมเกวียน, ดุมรถ;ศูนย์กลาง. (ป., ส.).

นาภิ, นาภี ๑
น. สะดือ, ราชาศัพท์ใช้ว่า พระนาภี, เช่น พระพุทธรูปส่วนสูงวัดจากพระบาทถึงพระนาภี, ท้อง เช่น ประชวรพระนาภี; ดุมเกวียน, ดุมรถ;ศูนย์กลาง. (ป., ส.).

นาภี ๒
น. ชะมด เช่น มฤคนาภี ว่า ตัวชะมด. (ป., ส.).

นาม, นาม
[นามมะ] น. ชื่อ, ราชาศัพท์ใช้ว่า พระนาม; คําชนิดหนึ่งในไวยากรณ์สําหรับเรียกคน สัตว์ และสิ่งของต่าง ๆ; สิ่งที่ไม่ใช่รูป คือ จิตใจ, คู่กับรูป. (ป.).

นาม, นาม
[นามมะ] น. ชื่อ, ราชาศัพท์ใช้ว่า พระนาม; คําชนิดหนึ่งในไวยากรณ์สําหรับเรียกคน สัตว์ และสิ่งของต่าง ๆ; สิ่งที่ไม่ใช่รูป คือ จิตใจ, คู่กับรูป. (ป.).

นามกร
[นามมะกอน] (แบบ) น. ชื่อ, นาม.

นามธรรม
[นามมะทํา] น. สิ่งที่ไม่มีรูป คือ รู้ไม่ได้ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย รู้ได้เฉพาะทางใจเท่านั้น, คู่กับ รูปธรรม. (ส.; ป. นามธมฺม).

นามไธย
[นามมะไท] น. ชื่อตั้ง, ทินนาม (เช่นนามบรรดาศักดิ์). (ป. นามเธยฺย).

นามบัตร
[นามบัด] น. แผ่นกระดาษค่อนข้างแข็งและเล็กเป็นต้นที่พิมพ์บอกชื่อตัว นามสกุล หรือที่อยู่ที่ทํางานไว้เพื่อแนะนําตัวเป็นต้น.

นามปากกา
น. ชื่อแฝงที่นักเขียนหรือนักประพันธ์ใช้แทนชื่อจริงของตน.

นามแฝง
น. ชื่อที่ตั้งขึ้นเพื่อพรางหรือแทนชื่อจริง.

นามสกุล
น. ชื่อสกุล.

นามสงเคราะห์
[นามมะสง] น. หนังสือที่รวบรวมคําพูดไว้, อภิธาน; สมุดรายชื่อพร้อมทั้งที่อยู่หรือที่ทํางานของบุคคล. (ส.).

นามสมญา
[นามสมยา] น. สมญา.

นามานุกรม
[นุกฺรม] น. พจนานุกรมคําวิสามานยนาม.

นามานุศาสตร์
น. อภิธานคําชื่อ. (ส.).

นามาภิไธย
น. ชื่อ (ใช้เฉพาะสมเด็จพระบรมราชินีนาถ สมเด็จพระบรมราชินีสมเด็จพระบรมราชชนนี สมเด็จพระยุพราช สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชและสมเด็จพระบรมราชกุมารี), ราชาศัพท์ใช้ว่า พระนามาภิไธยเช่น ทรงลงพระนามาภิไธย.

นามานุกรม
ดู นาม, นาม.

นามานุศาสตร์
ดู นาม, นาม.

นามาภิไธย
ดู นาม, นาม–.

นาย
น. (กฎ) คํานําหน้าชื่อชายที่มีอายุตั้งแต่ ๑๕ ปีบริบูรณ์ขึ้นไป; ผู้เป็นใหญ่,ผู้เป็นหัวหน้า, ผู้จ้าง, เช่น เขาเป็นนาย นายไม่อยู่; ผู้เป็นใหญ่เป็นหัวหน้าในกิจการนั้น ๆ เช่น นายตรวจ นายทะเบียน, ผู้ควบคุม เช่น นายหมู่นายหมวด, ผู้ชํานาญในกิจการนั้น ๆ เช่น นายไปรษณีย์ นายช่าง; (ปาก)ใช้นําหน้ายศทหารตํารวจ เช่น นายพล นายพัน นายร้อย นายสิบ, คำนำหน้าตำแหน่ง เช่น นายม้าต้น; เมื่อใช้เป็นคํานําราชทินนามเป็นบรรดาศักดิ์ของข้าราชการในราชสํานักในสมัยก่อนเลิกบรรดาศักดิ์ เช่น นายนรินทร์ธิเบศนายมหานุภาพ นายสุจินดา นายวรการบัญชา. (ปาก) ส. คําใช้แทนผู้ที่เราพูดด้วย ใช้สําหรับเพื่อนฝูงในลักษณะที่เป็นกันเอง เช่น เย็นนี้นายจะไปด้วยไหม, เป็นสรรพนามบุรุษที่ ๒.

นายคลังสินค้า
(กฎ) น. บุคคลผู้รับทำการเก็บรักษาสินค้าเพื่อบำเหน็จเป็นทางค้าปรกติของตน.

นายงาน
น. หัวหน้างาน.

นายเงิน
(โบ) น. ผู้เป็นเจ้าของเงินไปช่วยไถ่ทาสเอามาใช้.

นายจ้าง
น. ผู้จ้างทําการงาน, คู่กับ ลูกจ้าง; (กฎ) บุคคลซึ่งตกลงว่าจ้างบุคคลอีกคนหนึ่งซึ่งเรียกว่า ลูกจ้าง ให้ทำงานให้และจะให้สินจ้างตลอดเวลาที่ทำงานให้นั้น.

นายตรวจ
น. ชื่อตําแหน่งในราชการ เช่น นายตรวจสรรพสามิต นายตรวจสรรพากร;ผู้ตรวจตั๋วบนรถเมล์หรือรถไฟเป็นต้น.

นายทะเบียน
น. พนักงานซึ่งมีหน้าที่จัดทำและรักษาทะเบียน.

นายท่า
น. ผู้มีหน้าที่ควบคุมดูแลกิจการที่ท่าเรือท่ารถ เช่นในการปล่อยเรือปล่อยรถตามกําหนดเวลาเป็นต้น.

นายท้าย
น. ผู้ถือท้ายเรือ มีหน้าที่ควบคุมเรือให้แล่นไปตามทิศทาง โดยเฉพาะตามแม่นํ้าลําคลอง.

นายทุน
น. ผู้ที่เป็นเจ้าของทุนที่ใช้ในการผลิตสินค้า, ผู้ลงทุนประกอบกิจการหรือออกทุนให้ผู้อื่นประกอบกิจการ.

นายธง
น. นายทหารเรือคนสนิทของผู้บัญชาการทหารเรือหรือแม่ทัพเรือ เป็นต้น.

นายประกัน
น. ผู้รับประกันหรือคํ้าประกัน, ผู้รับผิดชอบชดใช้ค่าเสียหายแทน.

นายประเพณี
(โบ) น. หัวหน้ารักษาประโยชน์ของวัดและบํารุงวัดได้บังคับว่ากล่าวทั่วไป (ทํานองมรรคนายก). (ประชุมพงศ.).

นายโรง
น. พระเอกลิเก, เจ้าของคณะลิเก; หัวหน้าคณะหนังตะลุงหรือมโนราห์.

นายว่าขี้ข้าพลอย
(สํา) ก. พลอยพูดผสมโรงติเตียนผู้อื่นตามนายไปด้วย.

นายเวร
น. นายตํารวจชั้นสัญญาบัตร มีหน้าที่เป็นเลขานุการของผู้ที่มีตําแหน่งสูงกว่าตน เช่น นายเวรผู้บังคับการ นายเวรผู้บัญชาการ นายเวรอธิบดีหรือเป็นหัวหน้าปกครองเจ้าหน้าที่เสมียนพนักงานในบังคับบัญชาเป็นต้น;เจ้าหน้าที่การทูตชั้นผู้น้อยในสถานกงสุล.

นายหน้า
(กฎ) น. บุคคลผู้ชี้ช่องหรือจัดการให้บุคคล ๒ ฝ่ายได้เข้าทําสัญญากัน.

นายอากร
น. ผู้รับผูกขาดภาษีอากร.

นายอำเภอ
(กฎ) น. ตําแหน่งเจ้าพนักงานผู้ปกครองท้องที่ ซึ่งเป็นหัวหน้าปกครองบังคับบัญชาข้าราชการในอําเภอ และรับผิดชอบในการบริหารราชการของอําเภอ.

น่าย
ว. อาการที่ของเหนียวของแข็งหรือของแห้งที่แช่นํ้าไว้แล้วเปื่อยหรืออ่อนตัว เช่น แช่ข้าวไว้ให้น่ายแล้วจึงโม่.

นายก
[นายก] น. ผู้นํา, ผู้เป็นหัวหน้า, เช่น นายกราชบัณฑิตยสถาน นายกสมาคม นายกสโมสร. (ป., ส.).

นายกเทศมนตรี
(กฎ) น. ตําแหน่งหัวหน้าคณะเทศมนตรี.

นายกรัฐมนตรี
(กฎ) น. ตําแหน่งหัวหน้าคณะรัฐมนตรี.

นายิกา
น. หญิงผู้เป็นหัวหน้า. (ป.).

นารา
(แบบ) น. รัศมี. (ป.).

นารายณ์
น. ชื่อหนึ่งของพระวิษณุซึ่งเป็นพระเจ้าองค์หนึ่งของศาสนาพราหมณ์.(ส.).

นารายณ์ทรงเครื่อง, นารายณ์ประลองศิลป์
น. ชื่อกลบทชนิดหนึ่ง.

นารายณ์ทรงเครื่อง, นารายณ์ประลองศิลป์
น. ชื่อกลบทชนิดหนึ่ง.

นารายณ์หัตถ์
(ราชา) น. ไม้เกาหลัง.

นารี
(แบบ) น. ผู้หญิง, นาง. (ป., ส.).

นารีบูร
(แบบ) น. เกสรเพศเมีย. (ส.).

นารีผล
น. ต้นมักกะลีผล.

นารีสูร
(กลอน) น. นางพญา.

นาเรศ
(กลอน) น. นาง, ผู้หญิง.

นาลิวัน
น. พราหมณ์พวกหนึ่งผู้โล้ชิงช้าและรําเขนงในพระราชพิธีตรียัมปวาย.

นาลี
(แบบ) น. หลอด, ก้าน, ลํา, ช่อง; ทะนาน, เป็นชื่อมาตราตวง. (ป. นาฬี,นาลี).

นาว
(โบ) น. มะนาว.

น้าว
ก. เหนี่ยวลง เช่น น้าวกิ่ง, ดึงจนโค้ง เช่น น้าวศร.

นาวา ๑
น. ยศทหารเรือหรือทหารอากาศชั้นสัญญาบัตร สูงกว่าเรือเอกหรือเรืออากาศเอก ตํ่ากว่าพลเรือตรีหรือพลอากาศตรี.

นาวา ๒
(แบบ) น. เรือ. (ป.).

นาวิก, นาวิก
[นาวิก, นาวิกกะ] น. คนเรือ. ว. เกี่ยวกับเรือ. (ป., ส.).

นาวิก, นาวิก
[นาวิก, นาวิกกะ] น. คนเรือ. ว. เกี่ยวกับเรือ. (ป., ส.).

นาวิกโยธิน
[นาวิกกะ] น. ทหารเรือฝ่ายบก.

นาวิน
น. คนเรือ, ทหารเรือที่ประจําการพลรบในกองทัพเรือ. (ส.).

นาวี
น. เรือ, กองทัพเรือ.

นาเวศ
(กลอน) น. เรือ.

นาศ
(แบบ) น. ความเสื่อม, การทําลาย, ความป่นปี้, เช่น บุญแห่งเจ้าจักนาศจากอาวาศเวียงอินทร์. (ม. คําหลวง ทศพร). (ส.; ป. นาส).

นาสา
(แบบ) น. จมูก. (ป., ส.).

นาสิก
(แบบ) น. จมูก. (ป., ส. นาสิกา).

นาฬิกา
น. เครื่องบอกเวลา มีหลายชนิด เช่น นาฬิกาปลุก นาฬิกาพก นาฬิกาข้อมือ, ลักษณนามว่า เรือน; ช่วงเวลาคิดตามชั่วโมง เช่น ๑ ชั่วนาฬิกา= ๑ ชั่วโมง, ใช้เป็นมาตราบอกเวลา เช่น ๑ นาฬิกา ๒ นาฬิกา ... ๒๔นาฬิกา, เขียนย่อเป็น น. (เทียบ ส. นาฑิกา ว่า เครื่องกําหนดเวลา).

นาฬิกาแดด
น. นาฬิกาชนิดหนึ่ง อาศัยเงาไม้หรือเงาแผ่นโลหะเป็นต้นที่ปรากฏบนหน้าปัด.

นาฬิกาทราย
น. อุปกรณ์ที่ใช้สําหรับวัดเวลา ประกอบด้วย กระเปาะแก้ว ๒ กระเปาะที่มีรูเล็ก ๆ ทะลุถึงกัน ข้างในบรรจุทรายที่จะไหลจากกระเปาะหนึ่งไปยังอีกกระเปาะหนึ่งได้หมดพอดีในเวลาที่กําหนดไว้.

นาฬิกาน้ำ
น. อุปกรณ์ที่ใช้สําหรับวัดเวลาโดยอาศัยการหยดหรือการไหลของนํ้าที่มีปริมาณตามที่กําหนดไว้.

นาฬิเก
น. ชื่อมะพร้าวพันธุ์หนึ่ง ผลเล็ก สีเหลืองหรือส้ม นํ้าหอมหวาน.(ป. นาฬิเกร; ส. นาริเกร, นาริเกล, นาลิเกล, ว่า มะพร้าวทั่วไป).

นาฬี
(แบบ) น. นาลี, หลอด, ก้าน, ลํา, ช่อง; ทะนาน, เป็นชื่อมาตราตวง. (ป.).

นำ
ก. ไปข้างหน้า เช่น นําขบวน นําเสด็จ, ออกหน้า เช่น วิ่งนํา, เริ่มต้นโดยมีผู้อื่นหรือสิ่งอื่นตามหรือทําตาม เช่น นําสวด นําวิ่ง, พา เช่นนําเที่ยว นําไป นํามา. ว. อาการที่ซักหรือถามเป็นเชิงแนะไปในตัวในคําว่า ซักนํา ถามนํา.

นำจับ
(กฎ) ก. นําความมาแจ้งต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ให้ทําการจับกุมผู้กระทําความผิด.

นำทาง
ก. พาไปสู่ที่หมาย, นําไปให้ถูกทาง.

นำเที่ยว
ก. พาเที่ยวชมบ้านชมเมือง.

นำพา
ก. เอาใจใส่, เอื้อเฟื้อ, ช่วยธุระ, ใช้ในประโยคปฏิเสธว่า ไม่นําพา.

นำร่อง
ก. นําเรือกําปั่นหรือเรือใหญ่และกินนํ้าลึก เช่นเรือสินค้า เข้าหรือออกจากท่าเรือตามร่องน้ำในระยะซึ่งอาจมีอันตรายแก่การเดินเรือ, เรียกเจ้าพนักงานผู้ทําหน้าที่เช่นนั้นว่า พนักงานนําร่อง หรือเรียกสั้น ๆ ว่านําร่อง, เรียกเรือเล็กที่ใช้ในการนําร่องว่า เรือนําร่อง; โดยปริยายหมายถึงการริเริ่มหรือทดลองทำไปก่อน เช่น โครงการนำร่อง.

นำสมัย
ว. มีความคิดริเริ่มในการแต่งกายเป็นต้นก่อนสมัยนิยม.

นำสืบ
(กฎ) ก. นําพยานหลักฐานมาแสดงต่อศาลเพื่อพิสูจน์ข้อเท็จจริงที่กล่าวอ้าง.

นำแสดง
ก. แสดงบทบาทสําคัญในภาพยนตร์หรือละคร, มีบทบาทนําในการแสดงภาพยนตร์หรือละคร.

น้ำ
น. สารประกอบซึ่งมีองค์ประกอบเป็นธาตุไฮโดรเจนและออกซิเจนในอัตราส่วน ๑ : ๘โดยนํ้าหนัก เมื่อบริสุทธิ์มีลักษณะเป็นของเหลวใส ไม่มีสี กลิ่น รส มีประโยชน์มากเช่นใช้ดื่ม ชําระล้างสิ่งสกปรก,โบราณถือว่าเป็น ธาตุ ๑ ในธาตุ ๔ คือ ดิน นํ้า ไฟ ลม, ใช้เรียกสิ่งอื่นที่มีลักษณะเป็นนํ้าหรือเหลวเหมือนนํ้า เช่น นํ้าตา นํ้าปลา นํ้าพริกนํ้าส้ม; โดยปริยายหมายถึงคุณสมบัติที่ถือว่าเป็นสาระของสิ่งที่กล่าวถึง เช่น นํ้าคํา นํ้าใจ นํ้าพัก นํ้าแรง นํ้ามือ; ความแวววาว(ใช้แก่รัตนชาติ); ลักษณนามเรียกเรือที่ใช้มาแล้ว ๒ ปี ๓ ปี ว่า เรือ๒ นํ้า เรือ ๓ นํ้า, และที่ใช้เกี่ยวกับนํ้าหมายความว่า ครั้ง เช่น ล้าง๓ นํ้าต้ม ๓ นํ้า. ว. มีแสงแวววาว (ใช้แก่รัตนชาติ) เช่น เพชรนํ้าหนึ่งทับทิมนํ้างาม.

น้ำกรด
น. สารละลายของกรดซึ่งใช้นํ้าเป็นตัวทําละลาย.

น้ำกระด้าง
น. นํ้าซึ่งเมื่อฟอกกับสบู่แล้วเกิดตะกอนขึ้น ซึ่งเรียกว่า ไคลสบู่ และไม่มีฟองสบู่เกิดขึ้นหรือเกิดขึ้นน้อย ทั้งนี้เพราะมีเกลือของแคลเซียมและแมกนีเซียมละลายอยู่.

น้ำกระสาย
น. นํ้าใช้เป็นเครื่องแทรกยาไทย เช่น นํ้าเหล้า นํ้าซาวข้าว.

น้ำกะทิ
น. นํ้าที่คั้นออกจากมะพร้าวขูด, นํ้าที่คั้นจากมะพร้าวขูดที่ผสมนํ้าตาลปึกกินกับข้าวเหนียวหรือลอดช่องเป็นต้น เช่น ข้าวเหนียวนํ้ากะทิ ลอดช่องนํ้ากะทิ.

น้ำกาม
น. นํ้าเชื้อที่เกิดจากความกําหนัด แล้วเคลื่อนออกมาจากอวัยวะสืบพันธุ์ของเพศชาย.

น้ำเกลือ
น. นํ้าที่มีเกลือโซเดียมคลอไรด์ละลายอยู่ สําหรับฉีดเข้าหลอดเลือดดํา.

น้ำเกิด
น. นํ้าในทะเลและแม่นํ้าลําคลองที่มีทางติดต่อโดยตรงกับทะเลหรือได้รับอิทธิพลจากนํ้าทะเลเป็นต้น มีระดับนํ้าขึ้นสูงมากและลงตํ่ามากเนื่องจากอิทธิพลของดวงจันทร์และดวงอาทิตย์ ในช่วงเวลาที่ดวงจันทร์และดวงอาทิตย์อยู่ในวงโคจรเกือบเป็นแนวเดียวกันกับโลก นํ้าเกิดจะมี๒ ช่วง คือ ช่วงวันเดือนเพ็ญ ตั้งแต่วันขึ้น ๑๓ คํ่าถึงวันแรม ๒ คํ่า และช่วงวันเดือนดับ ตั้งแต่วันแรม ๑๓ คํ่า ถึงวันขึ้น ๒ คํ่า.

น้ำขาว
น. นํ้าเมาชนิดหนึ่งทําด้วยข้าวเหนียวนึ่งคลุกกับแป้งเหล้าซึ่งเป็นเชื้อหมักไว้จนมีนํ้าขุ่นขาว.

น้ำข้าว ๑
น. นํ้าที่ได้จากข้าวเมื่อหุงแล้วเช็ดนํ้าหรือตักนํ้าออก.

น้ำขึ้น
น. นํ้าในทะเลและแม่นํ้าลําคลองที่มีทางติดต่อโดยตรงกับทะเลหรือได้รับอิทธิพลจากนํ้าทะเลเป็นต้น ที่มีระดับนํ้าสูงขึ้น ในวันหนึ่ง ๆ ตามปรกตินํ้าจะขึ้น ๒ ครั้ง และนํ้าขึ้นครั้งแรกจะมีระดับสูงกว่าขึ้นครั้งที่ ๒.

น้ำขึ้นให้รีบตัก
(สํา) มีโอกาสดีควรรีบทํา.

น้ำขุ่นไว้ใน น้ำใสไว้นอก
(สํา) แม้จะไม่พอใจก็ยังแสดงสีหน้ายิ้มแย้ม.

น้ำขุ่นไว้ใน น้ำใสไว้นอก
(สํา) แม้จะไม่พอใจก็ยังแสดงสีหน้ายิ้มแย้ม.

น้ำแข็ง
น. นํ้าที่ถูกความเย็นจัดจนแข็งตัวเป็นก้อน.

น้ำแข็งกด
น. น้ำแข็งไสที่ใส่กระบอกหรือแก้วอย่างหนา กดให้เป็นแท่ง.

น้ำแข็งเปล่า
น. น้ำแข็งก้อนเล็ก ๆ ใส่แก้วเป็นต้น ใส่น้ำหรือน้ำชา.

น้ำแข็งไส
น. น้ำแข็งที่ได้จากการไสก้อนน้ำแข็งไปบนเครื่องไส มีลักษณะเป็นเกล็ดฝอย.

น้ำแข็งแห้ง
น. คาร์บอนไดออกไซด์ซึ่งอยู่ในสภาพเป็นของแข็ง เย็นจัด ลักษณะคล้ายนํ้าแข็ง ใช้ประโยชน์เป็นตัวทําความเย็น; น้ำแข็งก้อนเล็ก ๆใส่แก้วเป็นต้น ไม่ใส่น้ำ.

น้ำครำ
น. นํ้าเสียที่ขังอยู่ในพื้นดินที่เป็นแอ่งเช่นใต้ถุนครัว ในท่อระบายน้ำเสีย,ไขเสนียด ก็เรียก.

น้ำคร่ำ
น. ของเหลวในถุงเยื่อหุ้มลูกในมดลูกของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมทำหน้าที่ลดผลการกระทบกระแทก และช่วยหล่อลื่นในตอนคลอดเป็นต้น เรียกถุงเยื่อหุ้มที่บรรจุน้ำคร่ำว่า ถุงน้ำคร่ำ.

น้ำคัน
น. นํ้าที่ถูกเข้าแล้วเป็นโรคที่ง่ามเท้า.

น้ำค้าง
น. ไอนํ้าในอากาศที่ถูกความเย็นแล้วหยาดลงมาค้างบนใบไม้ใบหญ้าเป็นต้นในเวลากลางคืนหรือเช้ามืด; ชื่อเพลงไทยทํานองหนึ่ง.

น้ำค้างแข็ง
น. นํ้าค้างที่แข็งตัวอยู่ตามต้นไม้ซึ่งอยู่ใกล้พื้นดิน เมื่ออุณหภูมิผิวหน้าของพื้นดินตํ่ากว่า ๐?ซ.

น้ำคาวปลา
น. นํ้าล้างปลาที่มีเมือกและเลือดติด ใช้รดต้นไม้ให้งาม, นํ้าล้างปลาก็เรียก; นํ้าที่ขับถ่ายจากช่องคลอดภายหลังคลอดลูกแล้วประมาณ๓–๔ วัน ปรกติมีกลิ่นคาวเล็กน้อย.

น้ำคำ
น. ถ้อยคําสํานวน.

น้ำเค็ม
น. นํ้าทะเล เช่น สัตว์นํ้าเค็ม, นํ้าที่มีรสเค็ม. ว. ที่เกิดหรือโตอยู่ในแถบชายทะเล เช่น ลูกนํ้าเค็ม.

น้ำเคย
น. นํ้าที่ได้จากเยื่อเคย (กะปิ) มีรสเค็ม ใช้ปรุงอาหาร.

น้ำเงิน ๑
ว. สีอย่างสีคราม; (โบ) น. ค่าป่วยการที่ชักออกจากจํานวนเงินที่ส่งไปเรียกว่าค่านํ้าเงิน, เรียกทาสที่ขายตัวแก่นายเงิน หรือที่นายเงินไถ่ค่าตัวมาว่า ทาสนํ้าเงิน.

น้ำเงี้ยว
(ถิ่น–พายัพ) น. ชื่อแกงชนิดหนึ่ง ใช้หมูสับผัดกับเครื่องแกง มีหอมกระเทียม ตะไคร้ พริกแห้ง ถั่วเน่า เป็นต้น ต้มกับน้ำต้มกระดูกหมู ใส่ดอกงิ้ว มะเขือเทศ เลือดหมู น้ำแกงมีรสเค็ม เผ็ดน้อย กินกับขนมจีน.

น้ำจัณฑ์
(ราชา) น. เหล้า.

น้ำจิ้ม
น. นํ้าผสมเครื่องเทศบางอย่าง โดยมากมีรสเปรี้ยวเค็มหวาน เช่นนํ้าจิ้มทอดมัน.

น้ำใจ
น. ใจแท้ ๆ, ใจจริง, ความจริงใจ, เช่น เห็นนํ้าใจ, นิสัยใจคอ เช่น นํ้าใจพ่อนํ้าใจแม่ นํ้าใจชาย นํ้าใจหญิง, ความเอื้อเฟื้อ เช่น เขาไม่มีนํ้าใจ แล้งนํ้าใจ.

น้ำชน
น. ลักษณะที่กระแสนํ้าขึ้นกับนํ้าลงหรือนํ้าจืดกับนํ้าเค็มมาบรรจบกัน.

น้ำชุบ
น. นํ้าที่เจือด้วยธาตุเงิน ธาตุทองแดง หรือธาตุทองคํา สําหรับชุบของต่าง ๆ มีทองเหลืองเป็นต้นให้เป็นสีเงินหรือสีทอง, นํ้าที่เอาเหล็กเผาไฟให้แดงแล้วชุบลงเพื่อให้เหล็กกล้า; (ถิ่น–ปักษ์ใต้) นํ้าพริก.

น้ำเชี่ยวอย่าขวางเรือ
(สํา) อย่าขัดขวางผู้ที่มีอํานาจ, เป็นคําพูดเชิงเตือนสติ.

น้ำเชื้อ
น. นํ้าที่ต้มเคี่ยวกระดูกหมูหรือไก่เป็นต้น เพื่อใช้เป็นนํ้าแกงจืดให้มีรสอร่อย; หัวนํ้าหอมหรือนํ้าหวานเป็นต้น.

น้ำเชื่อม
น. นํ้าตาลทรายผสมนํ้าตั้งไฟจนละลาย ใช้ใส่ขนม เช่นวุ้นนํ้าเชื่อมหรือใช้ผสมกับแป้งทําขนมชั้นหรือขนมนํ้าดอกไม้เป็นต้น.

น้ำซับ
น. เรียกที่ซึ่งมีนํ้าซึมซาบอยู่ภายใต้ว่า ที่นํ้าซับ, ทางภาคอีสานเรียกว่า ซํา.

น้ำซาวข้าว
น. นํ้าที่ล้างข้าวสารให้สะอาดเมื่อก่อนหุง.

น้ำซึม
น. เรียกที่ซึ่งมีนํ้าไหลซึมอยู่เรื่อยว่า ที่นํ้าซึม, บางถิ่นเรียกว่า นํ้างึม.

น้ำซึมบ่อทราย
(สํา) หาได้มาเรื่อย ๆ.

น้ำดอกไม้ ๑
น. ชื่อขนมชนิดหนึ่ง ทําด้วยแป้งข้าวเจ้าผสมแป้งมัน ละลายกับนํ้าเชื่อมใส่ถ้วยตะไลนึ่ง เมื่อสุกหน้าจะบุ๋ม, ขนมชักหน้า ก็เรียก.

น้ำดอกไม้เทศ
น. หัวนํ้าหอมทําจากดอกกุหลาบชนิดหนึ่ง.

น้ำดอกไม้สด
น. นํ้าที่ลอยดอกมะลิ มีกลิ่นหอม.

น้ำดิบ
น. นํ้าที่ยังไม่ได้ต้ม.

น้ำดี
น. นํ้าย่อยชนิดหนึ่งเกิดในตับแล้วไหลไปอยู่ในถุงนํ้าดี.

น้ำตก
น. นํ้าที่ขังอยู่บนเขาตกลงมาที่หน้าผา, เรียกนํ้าที่ทําให้ตกลงมาในลักษณะคล้ายคลึงเช่นนั้น; อาหารอย่างหนึ่งใช้เนื้อสัตว์เช่นเนื้อหมู หรือเนื้อวัว ย่างพอสุกเล็กน้อยหั่นเป็นชิ้นบาง ๆ แล้วปรุงด้วย พริกป่น หอมแดงซอย ข้าวคั่วน้ำมะนาว น้ำปลา เป็นต้น; ก๋วยเตี๋ยวเนื้อสดที่ใส่เลือดวัวสด.

น้ำต้อย
น. นํ้าหวานที่หล่ออยู่ในดอกไม้ เกิดจากต่อมนํ้าหวานซึ่งมักปรากฏอยู่ที่โคนของกลีบดอก.

น้ำตะไคร้
น. นํ้าหอมชนิดหนึ่งมีลักษณะใสสีเหลืองอ่อนหรือสีนํ้าตาลแกมแดงสกัดจากต้นและใบตะไคร้.

น้ำตับ
(ถิ่น–อีสาน) น. ชื่ออาหารชนิดหนึ่ง ใช้ตับวัวหรือควายสับให้ละเอียดคลุกข้าวสุก เกลือ และเครื่องปรุง ขยําให้เข้ากันแล้วยัดในไส้หมู, หมํ้าหรือ หมํ้าตับ ก็เรียก.

น้ำตา
น. นํ้าที่ไหลออกจากนัยน์ตา, โดยปริยายหมายถึงสิ่งที่ไหลเยิ้มอย่างนํ้าตาลที่ไหลซึมจากหม้อตาล.

น้ำตาเช็ดหัวเข่า
(สํา) เสียใจเพราะชํ้าใจหรือต้องผิดหวังอย่างหนัก.

น้ำตาตกใน
(สํา) เศร้าโศกเสียใจอย่างมาก แต่ไม่แสดงให้ปรากฏ.

น้ำตาเทียน
น. ขี้ผึ้งซึ่งไหลออกจากเทียนเวลาจุด.

น้ำตาย
น. นํ้าในทะเลและแม่นํ้าลําคลองที่มีทางติดต่อโดยตรงกับทะเลหรือได้รับอิทธิพลจากนํ้าทะเลเป็นต้น มีระดับนํ้าขึ้นและลงน้อยเนื่องจากอิทธิพลของดวงจันทร์และดวงอาทิตย์ในช่วงเวลาที่ดวงจันทร์และดวงอาทิตย์อยู่ในวงโคจรเกือบเป็นมุมฉากซึ่งกันและกันสัมพันธ์กับโลก นํ้าตายมี ๒ ช่วง คือ ช่วงกึ่งปักษ์แรกระหว่างวันขึ้น ๕–๙ คํ่า และช่วงกึ่งปักษ์หลัง ระหว่างวันแรม๕–๙ คํ่า.

น้ำตาล
น. สารประกอบคาร์โบไฮเดรตประเภทโมโนแซ็กคาไรด์และไดแซ็กคาไรด์ ซึ่งมีรสหวาน โดยมากได้จากตาล มะพร้าว อ้อย,ถ้าเป็นความหมายเฉพาะอย่างและทําด้วยอะไร ก็เติมคํานั้น ๆลงไป เช่น ทําจากตาล เรียกว่า นํ้าตาลโตนด, ทําจากมะพร้าวเรียกว่า นํ้าตาลมะพร้าว, ทําเป็นงบ เรียกว่า นํ้าตาลงบ, ทําจากอ้อย แต่ยังไม่ได้ทําให้เป็นนํ้าตาลทรายเรียกว่า นํ้าตาลทรายดิบ,ทําเป็นเม็ด ๆ เหมือนทราย เรียกว่านํ้าตาลทราย, ทําเป็นก้อนแข็งเหมือนกรวด เรียกว่า นํ้าตาลกรวด, เคี่ยวให้ข้น ๆ เรียกว่า นํ้าตาลตงุ่น, หยอดใส่ใบตาลหรือใบตองแห้งทําเป็นรูปปี่ เรียกว่า นํ้าตาลปี่,หลอมเป็นปึก เรียกว่า นํ้าตาลปึก, หยอดใส่หม้อ เรียกว่า นํ้าตาลหม้อ,บรรจุใส่ปีบ เรียกว่า น้ำตาลปีบ หรือ น้ำตาลปี๊บ, รองมาใหม่ ๆ ยังไม่ได้เคี่ยว เรียกว่า นํ้าตาลสด, ถ้าต้มให้เดือด เรียกว่า นํ้าตาลลวก,ถ้าใส่เปลือกตะเคียน มะเกลือ หรือเคี่ยม เป็นต้น หมักไว้ระยะหนึ่งจนมีแอลกอฮอล์กินแล้วเมา เรียกว่า นํ้าตาลเมา. ว. สีคล้ายสีนํ้าตาลหม้อที่เคี่ยวแก่ไฟ, ถ้าแก่ไฟจนไหม้ เรียกว่า สีนํ้าตาลไหม้.

น้ำตาลใกล้มด ใครจะอดได้
(สํา) น. ชายหญิงที่ใกล้ชิดกันมากย่อมห้ามใจไม่ให้รักกันได้ยาก.

น้ำใต้ดิน
น. นํ้าฝนที่ตกลงมาสู่พื้นดินแล้วไหลซึมไปรวมอยู่ใต้ดิน.

น้ำทรง
น. นํ้าที่หยุดไหลชั่วขณะ, นํ้าที่คั่งค้างอยู่ในพื้นที่ที่เป็นแหล่งรับนํ้า,นํ้ากําลังจะเปลี่ยนระดับจากนํ้าขึ้นเต็มที่มาเป็นนํ้าลง หรือจากนํ้าลงเต็มที่มาเป็นนํ้าขึ้น, ช่วงนํ้าหยุดไหลในทะเลและแม่นํ้าลําคลองอาจมีระยะเวลา ตั้งแต่ ๕ นาที หรือ นานถึง ๒ ชั่วโมง ก็ได้ แล้วแต่ลักษณะภูมิประเทศของพื้นที่ ความลาดชันของขอบฝั่งและลํานํ้า.

น้ำท่วมทุ่ง ผักบุ้งโหรงเหรง
(สํา) ก. พูดมากแต่ได้เนื้อหาสาระน้อย.

น้ำท่วมปาก
(สํา) ก. พูดไม่ออกเพราะเกรงจะมีภัยแก่ตนหรือผู้อื่น.

น้ำท่า
น. นํ้าในแม่นํ้าลําคลอง.

น้ำทูนหัว
น. นํ้าที่อยู่ในถุงนํ้าครํ่าซึ่งอยู่รอบลูกในท้อง ช่วยหล่อลื่นในการคลอด.

น้ำนม
น. ของเหลวสีขาวออกมาจากนมคนและสัตว์ สําหรับเลี้ยงลูก.

น้ำนมแมว
น. ของเหลวชนิดหนึ่งประกอบด้วยเอทิลแอซีเทต (ethyl acetate)มีกลิ่นหอมคล้ายดอกนมแมว ใช้ประโยชน์เป็นตัวปรุงกลิ่นขนมเป็นต้น.

น้ำนวล
ว. ผ่องใส, ผุดผ่อง, (มักใช้แก่ผิวพรรณและนิยมใช้คําอื่นแทรก) เช่นเป็นนํ้าเป็นนวลมีนํ้ามีนวล.

น้ำนอนคลอง
น. นํ้าในคลองซึ่งไหลลงไม่หมด เหลือนํ้าอยู่มาก เพราะมีนํ้าหนุนขึ้นมา.

น้ำน้อยแพ้ไฟ
(สํา) น. ฝ่ายข้างน้อยย่อมแพ้ฝ่ายข้างมาก.

น้ำนิ่งไหลลึก
(สํา) น. คนที่มีท่าหงิม ๆ มักจะมีความคิดลึกซึ้ง.

น้ำบ่อน้อย
(สํา) น. นํ้าลาย.

น้ำบาดาล
น. น้ำที่สูบจากใต้ดินที่ลึกไม่ต่ำกว่า ๑๐ เมตร.

น้ำโบย
(ถิ่น–พายัพ) น. กระบวย. (ดู กระบวย ๑).

น้ำประสานทอง
น. เกลือเคมีชนิดหนึ่งใช้เป็นตัวประสานในการเชื่อมหรือบัดกรีโลหะเป็นต้น.

น้ำประปา
น. น้ำที่เกรอะกรองให้สะอาดปราศจากเชื้อโรค แล้วจ่ายไปให้ประชาชนบริโภคใช้สอย.

น้ำปลา
น. นํ้าสําหรับปรุงอาหารให้มีรสเค็ม ทําจากปลาหรือสิ่งอื่นหมักกับเกลือ.

น้ำป่า
น. นํ้าที่เกิดท่วมในที่ตํ่าโดยฉับพลันทันทีและไหลลดลงอย่างรวดเร็ว.

น้ำผลึก
น. โมเลกุลของนํ้าที่ประกอบอยู่กับโมเลกุลของสารประกอบบางชนิดเมื่ออยู่ในภาวะเป็นรูปผลึก.

น้ำผึ้ง ๑
น. นํ้าหวานมีลักษณะข้นที่แมลงผึ้งเก็บสะสมเอามาจากดอกไม้ต่าง ๆ.

น้ำฝาด
น. น้ำที่มีรสฝาด เกิดจากการเอาเปลือกไม้แก่นไม้เป็นต้นของไม้บางชนิดเช่นขนุนมาต้ม ใช้ย้อมสบงจีวร, ฝาด ก็ว่า เช่น ผ้าย้อมฝาด.

น้ำพระพิพัฒน์สัตยา
น. นํ้าที่ดื่มในเวลาถวายสัตย์ต่อพระเจ้าแผ่นดิน.

น้ำพริก
น. อาหารชนิดหนึ่ง ปรุงด้วย กะปิ กระเทียม พริกขี้หนู มะนาว เป็นต้นใช้เป็นเครื่องจิ้มหรือคลุกข้าวกิน ใช้นํ้าปลาหรือนํ้าปลาร้าแทนกะปิก็มีใช้ของเปรี้ยวอื่น ๆ เช่น มะขาม มะดัน มะม่วง แทนมะนาวก็มี เรียกชื่อต่างกันไปตามเครื่องปรุง เช่น นํ้าพริกปลาร้า นํ้าพริกปลาย่าง นํ้าพริกมะขาม นํ้าพริกมะดัน นํ้าพริกมะม่วง, เครื่องปรุงแกงเผ็ด แกงคั่ว หรือแกงส้ม, อาหารคาวอย่างหนึ่ง ลักษณะอย่างแกง มี ๓ รส แต่ค่อนข้างหวานทําด้วยถั่วเขียวโขลกกับเครื่องปรุง กินกับผักบางอย่างเป็นเหมือดใช้คลุกกินกับขนมจีน, คู่กับ นํ้ายา.

น้ำพริกเผา
น. นํ้าพริกชนิดหนึ่ง ใช้พริกแห้ง หอม กระเทียม กุ้งแห้ง เป็นต้น เผาหรือทอด แล้วตําให้ละเอียด ปรุงด้วยนํ้าปลา นํ้าตาล ส้มมะขาม ใช้คลุกข้าวหรือทาขนมปัง.

น้ำพักน้ำแรง
น. แรงที่เกิดจากความมานะพยายามของตนเอง.

น้ำพี้
น. ธาตุเหล็กที่ได้จากตำบลน้ำพี้ในจังหวัดอุตรดิตถ์ ถือกันว่าเป็นเหล็กที่มีคุณภาพดี มักใช้ทำอาวุธเป็นต้น.

น้ำพึ่งเรือเสือพึ่งป่า
(สํา) น. การพึ่งพาอาศัยกัน.

น้ำพุ
น. นํ้าใต้ดินที่ผุดพุ่งขึ้นมาเหนือพื้น มีอุณหภูมิตํ่ากว่าอุณหภูมิของร่างกายมนุษย์, ถ้ามีอุณหภูมิสูงกว่า ซึ่งมีตั้งแต่อุ่น ๆ จนถึงเดือดพล่าน เรียกว่านํ้าพุร้อน, นํ้าที่ผุดขึ้นมาในลักษณะที่คล้ายคลึงเช่นนั้น.

น้ำมนต์, น้ำมนตร์
น. นํ้าที่เสกเพื่ออาบ กิน หรือ ประพรมเป็นต้น ถือกันว่าเป็นมงคล.

น้ำมนต์, น้ำมนตร์
น. นํ้าที่เสกเพื่ออาบ กิน หรือ ประพรมเป็นต้น ถือกันว่าเป็นมงคล.

น้ำมัน
น. ของเหลวที่มีลักษณะเป็นมันลื่น ไม่ละลายน้ำ สกัดจากพืช สัตว์แร่บางชนิด เช่น ถ่านหิน, หรือที่สูบขึ้นมาจากแหล่งกำเนิด, โดยปริยายหมายถึงสิ่งที่มีลักษณะคล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น น้ำมันใส่ผม. (อ. oil).

น้ำมันก๊าด
น. นํ้ามันชนิดหนึ่งที่ใช้ตามตะเกียง.

น้ำมันขี้โล้
น. น้ำมันที่เป็นขี้ตะกอน.

น้ำมันเขียว
น. นํ้ามันชนิดหนึ่ง สีเขียวแกมนํ้าเงิน มีกลิ่นหอมฉุนคล้ายการบูรกลั่นได้จากใบของต้นเสม็ด ใช้สําหรับทา นวด แก้เคล็ดบวมได้.

น้ำมันเครื่อง
น. นํ้ามันประเภทหนึ่ง มีลักษณะค่อนข้างข้น ใช้สําหรับหล่อลื่นเพื่อลดความเสียดทานระหว่างผิวโลหะ, ใช้ผสมกับนํ้ามันเบนซินเป็นนํ้ามันเชื้อเพลิงสําหรับเครื่องยนต์เบนซินชนิด ๒ จังหวะก็ได้,นํ้ามันหล่อลื่น ก็เรียก.

น้ำมันจันทน์
น. นํ้ามันที่กลั่นจากไม้จันทน์ มีกลิ่นหอม.

น้ำมันโซลา
น. นํ้ามันดีเซล.

น้ำมันดิน
น. ของเหลวลักษณะข้น สีเข้มจนดํา ได้จากการกลั่นทําลายไม้หรือถ่านหิน ใช้ทารักษาเนื้อไม้หรือกันปลวกและแมลงเป็นต้น เมื่อนําไปกลั่นโดยใช้อุณหภูมิให้เหมาะสม จะได้สารอื่น ๆ ที่มีประโยชน์อีกมาก.

น้ำมันดิบ
น. นํ้ามันที่สกัดหรือสูบขึ้นมาจากแหล่งกําเนิด และยังมิได้ทําให้บริสุทธิ์หรือยังมิได้นําไปกลั่นแยกออกเป็นส่วน ๆ.

น้ำมันดีเซล
น. นํ้ามันที่ใช้เป็นเชื้อเพลิงในเครื่องยนต์ดีเซลชนิดหมุนเร็ว, นํ้ามันโซลาก็เรียก.

น้ำมันตานี
น. นํ้ามันชนิดหนึ่ง ข้น ๆ ใช้ใส่ผม.

น้ำมันเตา
น. นํ้ามันเชื้อเพลิงชนิดหนึ่ง ใช้พ่นเข้าไปจุดเผาในเตาเพื่อให้ความร้อนแก่หม้อนํ้าเครื่องจักร.

น้ำมันเบนซิน
น. นํ้ามันเชื้อเพลิงชนิดหนึ่ง นําไปใช้โดยทําให้ไอของนํ้ามันผสมกับอากาศเข้าไปจุดระเบิดด้วยประกายไฟฟ้าจากหัวเทียนในเครื่องจักรกลชนิดเผาไหม้ภายใน.

น้ำมันพราย
น. นํ้ามันที่ได้จากการลนปลายคางศพหญิงที่ตายทั้งกลม เชื่อว่าดีดใส่ผู้หญิง ทําให้ผู้หญิงหลงรัก.

น้ำมันมนตร์
น. นํ้ามันมะพร้าวที่เสกเป่าด้วยเวทมนตร์คาถา เชื่อกันว่าทาแก้เมื่อยขบเป็นต้น.

น้ำมันยาง
น. นํ้ามันที่ได้จากต้นยาง ใช้ทาเรือ ทาบ้าน หรือผสมกับชันใช้ยาเรือได้.

น้ำมันระกำ
น. นํ้ามันระเหยง่ายชนิดหนึ่ง กลิ่นหอมฉุน กลั่นได้จากนวดไม้ล้มลุกชนิด Gaultheria procumbens L. ในวงศ์ Ericaceae ใช้ทาแก้เคล็ดบวม และใช้เป็นสารแต่งกลิ่นได้.

น้ำมันลินสีด
น. น้ำมันที่ได้จากเมล็ดของต้นแฟลกซ์.

น้ำมันสลัด
น. นํ้ามันที่ได้จากพืชบางชนิดเช่นมะกอก ใช้คลุกกับส่วนผสมอื่น ๆเพื่อปรุงรสและกลิ่นในการทำสลัด.

น้ำมันหม่อง
น. ยาที่ใช้ทาบรรเทาอาการขัดยอก หรือความเจ็บปวดเนื่องจากแมลงกัดต่อยเป็นต้น, ยาหม่อง ก็เรียก.

น้ำมันหล่อลื่น
น. นํ้ามันเครื่อง.

น้ำมาปลากินมด น้ำลดมดกินปลา
(สํา) ทีใครทีมัน.

น้ำมาปลากินมด น้ำลดมดกินปลา
(สํา) ทีใครทีมัน.

น้ำมือ
น. มือของตัวแท้ ๆ; รสมือ; ความสามารถในการทํา เช่น บํารุงสินค้าให้เกิดมีขึ้นในประเทศโดยนํ้ามือของคนไทยเรา.

น้ำมูก
น. นํ้าเมือกที่ออกจากจมูก.

น้ำเมา
น. นํ้าที่ดื่มแล้วทําให้มึนเมา ได้แก่สุราและเมรัยเป็นต้น.

น้ำย่อย
น. ของเหลวที่มีสารอินทรีย์บางชนิดสําหรับย่อยอาหาร เกิดในปากกระเพาะ ลําไส้ ตับ และตับอ่อน.

น้ำยา ๑
น. อาหารคาวอย่างหนึ่ง ลักษณะอย่างแกง ทําด้วยปลาโขลกกับเครื่องปรุง กินกับผักบางอย่าง เช่น ถั่วงอก ใบแมงลัก ใช้คลุกกินกับขนมจีน, คู่กับ นํ้าพริก; สิ่งที่ประสมเป็นนํ้าสําหรับจิตรกรรมหรือระบายภาพ; นํ้าที่ผสมสารเคมีเพื่อใช้ในกิจการบางอย่าง เช่น นํ้ายาล้างรูป.

น้ำยา ๒
(ปาก) น. ความสามารถในทางใดทางหนึ่ง (มักใช้ในทางตําหนิ) เช่นไม่มีนํ้ายา หรือ หมดนํ้ายา หมายความว่า ไม่มีสติปัญญาความสามารถหรือ หมดความสามารถ.

น้ำยาเคมี
น. ของเหลวซึ่งมีสารเคมีละลายอยู่.

น้ำเย็นปลาตาย
(สํา) น. คําพูดที่ไพเราะอ่อนหวานทำให้ตายใจ อาจเป็นโทษเป็นภัยได้,มักพูดเข้าคู่กับ นํ้าร้อนปลาเป็น.

น้ำร้อนปลาเป็น
(สํา) น. คําพูดที่ตรงไปตรงมาฟังไม่ไพเราะ เป็นการเตือนให้ระวังตัวแต่ไม่เป็นพิษเป็นภัย, มักพูดเข้าคู่กับ นํ้าเย็นปลาตาย.

น้ำรัก
น. ยางที่ได้จากไม้ต้นในสกุล Melanorrhoea และไม้พุ่มในสกุลRhus วงศ์ Anacardiaceae ทําให้มีสีดําแล้วใช้ทาลงพื้นให้เหนียวเพื่อปิดทอง.

น้ำแร่
น. นํ้าที่มีสารบางอย่างละลายอยู่เป็นพิเศษ บางอย่างมีสมบัติทางยารักษาโรค.

น้ำลง
น. นํ้าในทะเลและแม่นํ้าลําคลองที่มีทางติดต่อโดยตรงกับทะเลหรือได้รับอิทธิพลจากนํ้าทะเลเป็นต้นที่มีระดับนํ้าตํ่าลง ในวันหนึ่ง ๆ ตามปรกตินํ้าจะลง ๒ ครั้ง และนํ้าลงครั้งแรกจะมีระดับตํ่ากว่าลงครั้งที่ ๒.

น้ำลดตอผุด
(สํา) เมื่อหมดอํานาจความชั่วที่ทําไว้ก็ปรากฏ.

น้ำลาย
น. นํ้าที่หลั่งออกมาจากต่อมนํ้าลายและต่อมเมือกในปากช่วยย่อยอาหารจําพวกแป้ง.

น้ำลายสอ
(ปาก) ว. อาการที่อยากมาก ในความเช่น อยากกินจนนํ้าลายสอ.

น้ำลายหก, น้ำลายไหล
(ปาก) ว. อาการที่อยากมาก ในความเช่น อยากได้จนนํ้าลายหก.

น้ำลายหก, น้ำลายไหล
(ปาก) ว. อาการที่อยากมาก ในความเช่น อยากได้จนนํ้าลายหก.

น้ำเลี้ยง
น. ของเหลวที่หล่อเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ของสิ่งมีชีวิต เช่น นํ้าเลี้ยงลูกตานํ้าเลี้ยงลําต้น.

น้ำวน
(ภูมิ) น. กระแสนํ้าไหลวนเป็นวงในทะเลหรือแม่นํ้า เกิดจากรูปร่างลักษณะของร่องนํ้าหรือเนื่องจากกระแสนํ้า ๒ สายไหลมาปะทะกัน.

น้ำไว
น. แสงของเพชรหรือพลอยที่พุ่งออกมาเร็วเมื่อเวลาถูกแสงไฟหรือแสงอาทิตย์.

น้ำสต๊อก
น. น้ำต้มกระดูกไก่ กระดูกหมู หรือเนื้อสัตว์ เป็นต้น ใส่เกลือเล็กน้อยเคี่ยวไฟอ่อน ๆ จนได้ที่ เคี่ยวครั้งหนึ่งเก็บไว้ได้หลายวัน ใช้ผสมในการปรุงอาหาร เช่น แกงจืด ซุป สตู หรืออาหารประเภทผัดผักต่าง ๆ เพื่อเพิ่มรสชาติให้ดียิ่งขึ้น.

น้ำส้ม
น. นํ้าคั้นจากผลส้ม ใช้เป็นเครื่องดื่ม; นํ้าส้มสายชู.

น้ำส้มสายชู
น. ของเหลวซึ่งมีกรดแอซีติกละลายอยู่ไม่เกินร้อยละ ๖ มีรสเปรี้ยวใช้ปรุงอาหาร, นํ้าส้ม ก็เรียก.

น้ำสังข์
น. นํ้าพระพุทธมนต์ที่หลั่งจากสังข์ในงานพิธีมงคล เช่น งานแต่งงาน.

น้ำสั่งฟ้า ปลาสั่งฝน
(สํา) สั่งเสียเป็นครั้งสุดท้าย, ทําการอันใดที่เป็นสิ่งสําคัญเพื่อไว้อาลัยก่อนจากไป, ฝนสั่งฟ้า ปลาสั่งหนอง ก็ว่า.

น้ำสาบาน
น. น้ำศักดิ์สิทธิ์ เช่นน้ำพระพุทธมนต์ น้ำเทพมนตร์ หรือสุราผสมเลือดที่ผู้ร่วมสาบานกรีดให้หยดลงแล้วดื่มประกอบกับคำปฏิญาณเช่น พี่น้องร่วมน้ำสาบาน เพื่อนร่วมน้ำสาบาน.

น้ำสุก
น. นํ้าที่ต้มแล้ว.

น้ำเสียง
น. กระแสเสียง, คําพูด; โดยปริยายหมายถึงคําพูดที่ส่อให้รู้อารมณ์ที่มีอยู่ในใจ.

น้ำใสใจคอ
น. น้ำใจที่แท้จริง (มักใช้ในทางดี) เช่น เขาเป็นคนมีน้ำใสใจคอโอบอ้อมอารี.

น้ำหนวก
น. นํ้าที่อยู่ในช่องหูซึ่งมีอาการอักเสบ มีกลิ่นเหม็น อาจมีลักษณะใสเป็นมูกข้นหรือเป็นหนอง.

น้ำหนอง
น. น้ำเลือดเสียกลายเป็นสีขาวข้นที่กลัดอยู่ตามแผลและฝี,หนอง ก็ว่า.

น้ำหนัก
น. ความหนักของสิ่งต่าง ๆ, ความสําคัญ เหตุผล หรือพยานหลักฐานเป็นต้น ที่ควรแก่การเชื่อถือ หรือที่จูงใจให้เชื่อถือ.

น้ำหน้า
น. หน้า (ใช้ในความแดกดัน รังเกียจ หรือดูหมิ่น เป็นต้น) เช่น นํ้าหน้าอย่างนี้ทําไม่สําเร็จดอก เกลียดนํ้าหน้า ชังนํ้าหน้า; (โบ; กลอน) นํ้าตาเช่น นํ้าหน้าไล้กําลูน. (ม. คําหลวง ทานกัณฑ์).

น้ำหนึ่ง
ว. มีคุณสมบัติสูงสุดและมีแสงแวววาวบริสุทธิ์ (ใช้แก่เพชร) เรียกว่าเพชรนํ้าหนึ่ง.

น้ำหนึ่งใจเดียวกัน
(สํา) ว. มีความคิดเห็นเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน.

น้ำหมาก
น. นํ้าลายของผู้ที่กําลังเคี้ยวหมาก มีสีแดง.

น้ำหมึก
น. น้ำที่ใช้ในการขีดเขียน ตามปรกติมีสีดำจัด จึงใช้เปรียบกับของดำว่า ดำเป็นน้ำหมึก, หมึก ก็ว่า.

น้ำหอม
น. นํ้าที่กลั่นจากเครื่องหอม, นํ้าอบฝรั่ง ก็เรียก.

น้ำเหลือง
น. ของเหลวที่ไหลมาจากเนื้อเยื่อของร่างกาย เข้าสู่หลอดนํ้าเหลือง,ของเหลวสีเหลืองใสที่ไหลออกมาทางแผล.

น้ำเหลืองน้ำตาล
น. กากนํ้าตาล.

น้ำไหลไฟดับ
(ปาก) ว. เร็วและคล่อง (ใช้แก่กริยาพูด).

น้ำอดน้ำทน
น. ความอดทน.

น้ำอบ
น. นํ้าที่อบด้วยควันกํายานหรือเทียนอบ และปรุงด้วยเครื่องหอม.

น้ำอบฝรั่ง
น. นํ้าหอม.

น้ำอ่อน
น. นํ้าที่ละลายสบู่ได้ดี ให้ฟองได้ง่าย และไม่มีไคลสบู่เกิดขึ้น.

น้ำอ้อย
น. นํ้าหวานที่ได้จากต้นอ้อย, ถ้าทําเป็นแผ่นกลม ๆ เรียกว่า นํ้าอ้อยงบ,ถ้าทําเป็นผงละเอียดหรือจับกันเป็นก้อน ๆ สีนํ้าตาล เรียกว่า นํ้าตาลทรายแดง, หางนํ้าอ้อยที่ใช้เป็นเครื่องผสมสําหรับต้มกลั่นสุราหรือใช้ผสมปูนสอสําหรับการก่อสร้าง.

น้ำอัดลม
น. นํ้าที่มีแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ละลายอยู่โดยใช้ความดัน อาจผสมนํ้าตาลหรือนํ้าผลไม้ ใช้เป็นเครื่องดื่ม.

น้ำอาบงัว
น. นํ้าฝนที่ตกชะดินไหลลงมา มีสีเหลืองเข้ม.

น้ำข้าว ๑
ดูใน นํ้า.

น้ำข้าว ๒
ดู เขยตาย.

น้ำเงิน ๑
ดูใน น้ำ.

น้ำเงิน ๒
ดู ชะโอน.

น้ำใจใคร่
ดู กะทกรก (๑).

น้ำดอกไม้ ๑
ดูใน นํ้า.

น้ำดอกไม้ ๒
น. (๑) ชื่อชมพู่ชนิด Syzygium jambos (L.) Alston ในวงศ์ Myrtaceaeผลสุกสีเขียวอ่อนหรือเขียวอมเหลือง เนื้อบาง กลิ่นหอมเหมือนกุหลาบ.(๒) ชื่อมะม่วงพันธุ์หนึ่งของชนิด Mangifera indica L. ; ผลยาว ดิบรสเปรี้ยวจัด สุกรสหวานหอม เมล็ดแบนมาก.

น้ำดอกไม้ ๓
น. ชื่อปลาทะเลทุกชนิดในสกุล Sphyraena วงศ์ Sphyraenidaeลําตัวค่อนข้างกลมยาว หัวแหลม คางล่างยื่น ปากกว้าง มีฟันคมแข็งแรงตาโต เกล็ดเล็กบาง ขอบเรียบ มีครีบหลัง ๒ ตอน พื้นลําตัวมีสีแตกต่างกันแล้วแต่ชนิด แต่มักเป็นสีฟ้าเทา เช่น ชนิด S. forsteriหรือนํ้าตาลอมเหลือง เช่น ชนิด S. obtusata บ้างมีบั้งทอดขวางลําตัวเป็นระยะ ๆ เช่น ชนิด S. jello และ S. putnamiaeบ้างก็มีจุดหรือแต้มดํา เช่น ชนิด S. barracuda ขนาดแตกต่างกันตั้งแต่๓๐–๑๕๐ เซนติเมตร, สาก ก็เรียก.

น้ำดับไฟ
น. ชื่อไม้เถา ๒ ชนิดในสกุล Gouania วงศ์ Rhamnaceae คือ ชนิดG. javanica Miq. ใบมีขนสีน้ำตาลแดง ดอกสีเขียวอ่อน และชนิดG. leptostachya DC. ใบเกลี้ยง ดอกสีขาวอมเขียว.

น้ำตะกู, น้ำตะโก
น. กระดาษที่มีสีเหลืองอย่างสีทองคํา นิยมนํามาใช้สลักปรุเป็นลวดลายหรือใช้ทั้งแผ่นปิดตกแต่งสิ่งปลูกสร้างหรือครุภัณฑ์บางอย่างเป็นการชั่วคราว เรียกว่า กระดาษนํ้าตะกูหรือ กระดาษนํ้าตะโก.

น้ำตะกู, น้ำตะโก
น. กระดาษที่มีสีเหลืองอย่างสีทองคํา นิยมนํามาใช้สลักปรุเป็นลวดลายหรือใช้ทั้งแผ่นปิดตกแต่งสิ่งปลูกสร้างหรือครุภัณฑ์บางอย่างเป็นการชั่วคราว เรียกว่า กระดาษนํ้าตะกูหรือ กระดาษนํ้าตะโก.

น้ำตาลจีน
น. ชื่อมะม่วงพันธุ์หนึ่งของชนิด Mangifera indica L. เดิมเรียกนํ้าตาลทรายจีน.

น้ำเต้า
น. (๑) ชื่อไม้เถาล้มลุกชนิด Lagenaria siceraria Standl. ในวงศ์Cucurbitaceae อยู่ในจําพวกฟักแฟง ดอกสีขาว ผลกินได้ เมื่อแก่แห้งใช้เป็นภาชนะได้; อวัยวะส่วนที่อยู่โคนงวงช้าง มีรูปโป่งคล้ายลูกนํ้าเต้า;ชื่อการพนันชนิดหนึ่ง เล่นโดยเจ้ามือจะเป็นผู้ซัดหรือ ฝัดลูกบาศก์ซึ่งมี๖ หน้า เขียนเป็นรูป นํ้าเต้า ปู ปลา เสือ ไก่ และกุ้ง ให้ลูกค้าแทง. (๒) โกฐนํ้าเต้า. (ดู โกฐนํ้าเต้า ที่ โกฐ).

น้ำไทย
น. ชื่อกล้วยพันธุ์หนึ่งของชนิด Musa acuminata Colla ผลรูปรีเนื้อสีเหลืองส้ม รสหวาน.

น้ำนมราชสีห์
น. (๑) กล้วยชนิดหนึ่ง ผลคล้ายกล้วยกรัน สุกรสหวานเย็น มีกลิ่นหอม. (พจน. ๒๔๙๓). (๒) ชื่อไม้ล้มลุกขนาดเล็กหลายชนิดในสกุลEuphorbia วงศ์ Euphorbiaceae ใบออกตรงข้ามกัน ทุกส่วนมียางขาวคล้ายนํ้านม ใช้ทํายาได้ เช่น ชนิด E. hirta L. ต้นและใบมีขน.

น้ำนอง ๑
น. ชื่อปลวกหลายชนิดในหลายวงศ์ สีดําหรือนํ้าตาลแก่ อาศัยอยู่ใต้ดินเมื่อมีนํ้านองเกิดตะไคร่ขึ้น พอนํ้าลดจะเดินแถวมาเก็บตะไคร่ไปเลี้ยงลูกซึ่งบางครั้งอาจจะทํางานกันทั้งคืน จึงเห็นตัวเฉพาะในเวลานํ้านองเช่น ชนิด Hospitalitermes monoceros,H. asahinai, H. birmanicusในวงศ์ Termitidae.

น้ำนอง ๒
(๑) ดู กลึงกล่อม. (๒) ดู กําแพงเจ็ดชั้น ๒ (๒).

น้ำผึ้ง ๑
ดูใน นํ้า.

น้ำผึ้ง ๒
ดู รวงผึ้ง ๒.

น้ำผึ้ง ๓
ดู รากกล้วย.

น้ำมันสน
น. นํ้ามันระเหยง่ายที่ได้จากการกลั่นยางสนเขา.

น้ำละว้า
ดู นํ้าว้า.

น้ำว้า
น. ชื่อกล้วยพันธุ์หนึ่งซึ่งพัฒนามาจากลูกผสมระหว่างกล้วยป่ากับกล้วยตานี, นํ้าละว้า ก็เรียก, พายัพเรียก กะลิอ่อง หรือ มะลิอ่อง,เชียงใหม่เรียก กล้วยใต้.

นิ
(โบ) ใช้เสริมคําให้พยางค์สละสลวยขึ้น เช่น สนุกนิ สํานักนิ.

นิกเกิล
น. ธาตุลําดับที่ ๒๘ สัญลักษณ์ Ni เป็นโลหะ ลักษณะเป็นของแข็งสีเงิน หลอมละลายที่ ๑๔๕๓?ซ. ใช้ประโยชน์นําไปผสมกับโลหะอื่นให้เป็นโลหะเจือ ชุบฉาบผิวโลหะอื่นเป็นต้น. (อ. nickel).

นิกขะ
(แบบ) น. ลิ่ม, แท่ง; ชื่อมาตรานํ้าหนักของเงินอินเดีย ๕ สุวัณณะ เป็น๑ นิกขะ. (ป.).

นิกขันต์
(แบบ) ก. ออกไป, พ้นไป, จากไป. (ป.).

นิกร
[กอน] น. หมู่, พวก. (ป.).

นิกรอยด์
[กฺรอย] น. ชนชาติผิวดํา มีลักษณะผิวดํา ผมหยิก ปากหนา.(อ. Negroid).

นิกาย
น. หมู่, พวก, หมวด, ใช้เกี่ยวกับศาสนา ในกรณีเช่นคณะนักบวชในศาสนาเดียวกันที่แยกออกไปเป็นพวก ๆ เช่น มหานิกายธรรมยุติกนิกาย นิกายโรมันคาทอลิก นิกายโปรเตสแตนต์; เรียกคัมภีร์พระสุตตันตปิฎกที่แยกออกเป็น ๕ หมวดใหญ่ คือ ทีฆนิกายมัชฌิมนิกาย ';สังยุตนิกาย อังคุตรนิกาย ขุทกนิกาย. (ป., ส.).

นิคม ๑
น. หมู่บ้านขนาดใหญ่, ถิ่นฐานหรือชุมชนที่เกิดขึ้นจากการตั้งหลักแหล่ง,หมู่บ้านใหญ่หรือตำบลที่ประชาชนเข้าไปตั้งถิ่นฐานอยู่เพื่อประกอบอาชีพเป็นหลักฐาน เช่น นิคมสร้างตนเอง นิคมอุตสาหกรรม. (ป.; อ. settlement).

นิคมที่ดิน
น. ที่ดินที่รัฐจัดสรรให้ประชากรอพยพครอบครัวเข้าไปตั้งถิ่นฐานเพื่อประกอบอาชีพและอยู่อาศัยอย่างเป็นระเบียบ โดยมีการวางแผนเพื่อพัฒนาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ สังคม และวิชาชีพ รวมทั้งบริการสาธารณูปโภคต่าง ๆ ไว้ล่วงหน้า.

นิคมสร้างตนเอง
(กฎ) น. บริเวณที่ดินของรัฐที่มีพระราชกฤษฎีกาจัดตั้งเป็นนิคมสร้างตนเอง เพื่อให้ราษฎรได้มีที่ตั้งเคหสถานและประกอบอาชีพเป็นหลักแหล่งในที่ดินนั้น.

นิคมสหกรณ์
(กฎ) น. บริเวณที่ดินที่รัฐนํามาจัดสรรให้ราษฎรที่ประกอบอาชีพทางการเกษตร แต่ขาดแคลนที่ดินทํากิน ได้มีที่ดินทํากินในขนาดที่เหมาะสม โดยให้ราษฎรเหล่านั้นรวมตัวกันจัดตั้งสหกรณ์ขึ้น.

นิคมอุตสาหกรรม
(กฎ) น. เขตอุตสาหกรรมทั่วไปหรือเขตอุตสาหกรรมส่งออก.

นิคม ๒
น. คําประพันธ์ที่กล่าวย่อและซํ้าความเดิมเพื่อให้ผู้ฟังจําง่าย.

นิครนถ์
[คฺรน] น. นักบวชนอกพระพุทธศาสนา. (ส. นิรฺคฺรนฺถ; ป. นิคณฺ?ว่า ผู้ปราศจากเครื่องผูกหรือเครื่องร้อยรัดทั้งมวล).

นิคห, นิคหะ
[นิกคะหะ, นิกคะหะ] (แบบ) น. การข่ม, การปราบปราม. (ป. นิคฺคห).

นิคห, นิคหะ
[นิกคะหะ, นิกคะหะ] (แบบ) น. การข่ม, การปราบปราม. (ป. นิคฺคห).

นิคหกรรม
น. ชื่อกรรมที่สงฆ์ทําแก่ภิกษุที่ควรปราบเพื่อให้เข็ดหลาบ. (ป. นิคฺคหกมฺม).

นิคหิต
[นิกคะหิด] (โบ) น. ชื่อเครื่องหมายรูปดังนี้ ? ในภาษาบาลีและสันสกฤตมีเสียงอ่านเหมือนตัว ง และ ม สะกด ในภาษาไทยก็อนุโลมใช้ตาม เช่นจํหัน อ่านว่า จังหัน ชุํนุํ อ่านว่า ชุมนุม, นฤคหิต หรือ หยาดนํ้าค้าง ก็เรียก.(ป. นิคฺคหีต; ส. นิคฺฤหีต).

นิคาลัย
(กลอน) ก. ตาย เช่น ทราบว่าพี่กับบิดานิคาลัย. (อภัย).

นิคาหก, นิคาหก
[หก, หะกะ] ว. ผู้ใช้วาจาหยาบ เช่น ผู้เป็นยาจกทลิทเชษฐชาติเชื้อนิคาหกพราหมณ์. (ม. ร่ายยาว ชูชก). (ป. นิคฺคาหก ว่า ผู้ข่มขู่).

นิคาหก, นิคาหก
[หก, หะกะ] ว. ผู้ใช้วาจาหยาบ เช่น ผู้เป็นยาจกทลิทเชษฐชาติเชื้อนิคาหกพราหมณ์. (ม. ร่ายยาว ชูชก). (ป. นิคฺคาหก ว่า ผู้ข่มขู่).

นิเคราะห์
น. นิคหะ, การข่ม, การปราบปราม. (ส. นิคฺรห; ป. นิคฺคห).

นิโคติน
น. สารประกอบอินทรีย์ประเภทแอลคาลอยด์ มีสูตร C10H14N2ลักษณะเป็นของเหลวข้น มีขีดเดือด ๒๔๗?ซ. เป็นพิษอย่างแรงมีปรากฏอยู่ในใบยาสูบ. (อ. nicotine).

นิโครธ
[โคฺรด] น. ต้นไทร. (ป.).

นิโครม
[โคฺรม] น. โลหะเจือชนิดหนึ่งซึ่งประกอบด้วยโครเมียมและนิกเกิลใช้ประโยชน์นําไปทําเป็นเส้นลวดในอุปกรณ์ไฟฟ้าเพราะมีความต้านทานสูง และทนทานต่อความร้อนได้ดีมาก. (อ. nichrome).

นิง
(โบ) น. ลูกชายคนที่ ๑๑, นึง ก็ว่า.

นิ่ง, นิ่ง ๆ
ก. เฉย, ไม่กระดุกกระดิก, ไม่เคลื่อนไหว, เช่น นอนนิ่ง นํ้านิ่ง นั่งนิ่ง ๆ,เงียบ, ไม่ส่งเสียง, เช่น นิ่งเสีย อย่าร้อง, ไม่พูดจา เช่น ถามแล้วนิ่ง,ไม่แพร่งพราย เช่น รู้แล้วนิ่งเสีย.

นิ่ง, นิ่ง ๆ
ก. เฉย, ไม่กระดุกกระดิก, ไม่เคลื่อนไหว, เช่น นอนนิ่ง นํ้านิ่ง นั่งนิ่ง ๆ,เงียบ, ไม่ส่งเสียง, เช่น นิ่งเสีย อย่าร้อง, ไม่พูดจา เช่น ถามแล้วนิ่ง,ไม่แพร่งพราย เช่น รู้แล้วนิ่งเสีย.

นิ่งเงียบ
ว. นิ่งอยู่ไม่พูดอะไร.

นิ่งเฉย
ว. เฉยอยู่ไม่พูดไม่ทําอะไร.

นิ่งแน่
ว. อาการที่ไม่ไหวติงไปชั่วระยะหนึ่งเพราะเป็นลมเป็นต้น, แน่นิ่งก็ว่า.

นิจ ๑, นิจ
[นิด, นิดจะ] ว. เสมอไป, สมํ่าเสมอ, มักใช้ว่า เป็นนิจ. (ป. นิจฺจ;ส. นิตฺย).

นิจ ๑, นิจ
[นิด, นิดจะ] ว. เสมอไป, สมํ่าเสมอ, มักใช้ว่า เป็นนิจ. (ป. นิจฺจ;ส. นิตฺย).

นิจศีล
[นิดจะสีน] น. ศีลที่ควรรักษาเป็นนิจ ได้แก่ ศีล ๕. ว. เป็นปรกติเสมอไป, มักใช้ว่า เป็นนิจศีล. (ป. นิจฺจสีล).

นิจ ๒
ว. ตํ่า (คู่กับ อุจ ว่า สูง) ใช้แก่ดาวนพเคราะห์ เช่นว่า พระอาทิตย์ขึ้นอุจในเดือนเมษายน และตกนิจในเดือนตุลาคม. (ป. นีจ).

นิด
ว. เล็ก, น้อย.

นิดเดียว
ว. เล็กเหลือเกิน, น้อยเหลือเกิน.

นิดหน่อย
ว. ไม่มาก, เล็กน้อย.

นิดหนึ่ง
ว. หน่อยหนึ่ง.

นิตย ๑, นิตย์
[นิดตะยะ, นิด] ว. เสมอไป, สมํ่าเสมอ, มักใช้ว่า เป็นนิตย์.(ส.; ป. นิจฺจ).

นิตย ๑, นิตย์
[นิดตะยะ, นิด] ว. เสมอไป, สมํ่าเสมอ, มักใช้ว่า เป็นนิตย์.(ส.; ป. นิจฺจ).

นิตยทาน
น. การให้ทานทุกวัน. (ส.).

นิตยภัต
น. อาหารหรือค่าอาหารที่ถวายภิกษุสามเณรเป็นนิตย์. (ส. นิตฺย+ ป. ภตฺต).

นิตยสาร
น. หนังสือพิมพ์ที่ออกเป็นรายคาบ เช่น นิตยสารรายสัปดาห์นิตยสารรายเดือน. (ส.).

นิตย ๒
[นิดตะยะ] น. นิติ เช่น ผู้ชํานินิตยสาตรไสย. (ตะเลงพ่าย).(แผลงมาจาก นิติ).

นิติ
[นิติ, นิด] น. นีติ, กฎหมาย, กฎปฏิบัติ, แบบแผน, เยี่ยงอย่าง,ขนบธรรมเนียม, ประเพณี, วิธีปกครอง, เครื่องแนะนํา, อุบายอันดี. (ป., ส. นีติ).

นิติกร
น. ชื่อตําแหน่งผู้มีหน้าที่ปฏิบัติงานเกี่ยวกับกฎหมาย.

นิติกรณ์
(กฎ) น. การรับรองของเจ้าพนักงานว่าเป็นตราสารที่ถูกต้องตามกฎหมาย. (อ. legalization).

นิติกรรม
(กฎ) น. การใด ๆ อันทําลงโดยชอบด้วยกฎหมายและด้วยใจสมัครมุ่งโดยตรงต่อการผูกนิติสัมพันธ์ขึ้นระหว่างบุคคล เพื่อจะก่อเปลี่ยนแปลง โอน สงวน หรือระงับซึ่งสิทธิ.

นิติกรรมอำพราง
(กฎ) น. นิติกรรมอันหนึ่งที่ทำขึ้นด้วยเจตนาลวง เพื่อปิดบังนิติกรรมอีกอันหนึ่งที่ทำขึ้นด้วยเจตนาอันแท้จริง ซึ่งกฎหมายให้บังคับตามกฎหมายเกี่ยวกับนิติกรรมที่ถูกอำพรางนั้น.

นิติการ
น. สายงานที่มีหน้าที่ปฏิบัติงานทางกฎหมาย.

นิติการณ์
(กฎ; โบ) น. เหตุการณ์หรือการเป็นไป ซึ่งมีผลตามกฎหมาย, ปัจจุบันใช้ว่า นิติเหตุ.

นิติธรรม
น. หลักพื้นฐานแห่งกฎหมาย.

นิตินัย
(กฎ) น. ความหมายตามกฎหมาย (ล. de jure), ต่างกับ พฤตินัยคือ ความหมายตามข้อเท็จจริง (ล. de facto).

นิติบัญญัติ
(กฎ) น. การบัญญัติกฎหมาย.

นิติบุคคล
(กฎ) น. กลุ่มบุคคล องค์กร หรือทรัพย์สินที่จัดสรรไว้เป็นกองทุนเพื่อดําเนินกิจการอันใดอันหนึ่ง ซึ่งกฎหมายบัญญัติให้เป็นบุคคลอีกประเภทหนึ่งที่มิใช่บุคคลธรรมดา นิติบุคคลจะมีขึ้นได้ก็แต่ด้วยอาศัยอำนาจแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์หรือกฎหมายอื่น นิติบุคคลย่อมมีสิทธิและหน้าที่ ตามบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์หรือกฎหมายอื่น ภายในขอบแห่งอำนาจหน้าที่หรือวัตถุประสงค์ดังได้บัญญัติหรือกำหนดไว้ในกฎหมายข้อบังคับหรือตราสารจัดตั้ง นอกจากนั้น นิติบุคคลย่อมมีสิทธิและหน้าที่เช่นเดียวกับบุคคลธรรมดา เว้นแต่สิทธิและหน้าที่ซึ่งโดยสภาพจะพึงมีพึงเป็นได้เฉพาะแก่บุคคลธรรมดาเท่านั้น เช่น กระทรวงทบวง กรม องค์การบริหารส่วนจังหวัด เทศบาล องค์การบริหารส่วนตำบล กรุงเทพมหานคร เมืองพัทยา บริษัทจํากัด สมาคม มูลนิธิ.

นิติภาวะ
(กฎ) น. ความเป็นผู้มีความสามารถที่จะใช้สิทธิตามกฎหมายได้ด้วยตนเอง.

นิติวิทยาศาสตร์
น. วิชาที่ว่าด้วยการนําหลักวิทยาศาสตร์สาขาต่าง ๆ มาประยุกต์เพื่อแก้ปัญหาทางกฎหมาย และการพิสูจน์ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับคดีความ.(อ. forensic science).

นิติเวชศาสตร์
น. วิชาที่ว่าด้วยการใช้หลักทางการแพทย์ช่วยแก้ปัญหาทางกฎหมายและการพิสูจน์ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับคดีความ. (อ. forensic medicine).

นิติศาสตร์
น. วิชากฎหมาย. (ส.).

นิติสมมติ
(กฎ) น. ความที่สมมุติขึ้นในกฎหมาย.

นิติสัมพันธ์
(กฎ) น. ความเกี่ยวพันตามกฎหมาย.

นิติเหตุ
(กฎ) น. เหตุการณ์หรือการเป็นไป ซึ่งมีผลตามกฎหมาย เช่นการละเมิด, โบราณใช้ว่า นิติการณ์.

นิทร
[นิด] (กลอน) ก. นิทรา, นอน.

นิทรรศการ
[นิทัดสะกาน] น. การแสดงผลงาน สินค้า ผลิตภัณฑ์ หรือกิจกรรมให้คนทั่วไปชม. (อ. exhibition).

นิทรา
[นิดทฺรา] น. การหลับ, การนอนหลับ. ก. หลับ, นอน, เช่น ให้หาวนิทราเป็นพ้นไป. (อิเหนา). (ส.; ป. นิทฺทา).

นิทรารมณ์
น. การหลับ.

นิทัศน์
น. ตัวอย่างที่นํามาแสดงให้เห็น, อุทาหรณ์. (ส. นิทรฺศน; ป. นิทสฺสน).

นิทาฆะ
(แบบ) น. ความร้อน, ความอบอ้าว; หน้าร้อน (ระหว่างเดือนพฤษภาคมถึงมิถุนายน). (ป.).

นิทาน
น. เรื่องที่เล่ากันมา เช่น นิทานชาดก นิทานอีสป; เหตุ เช่น โรคนิทาน;เรื่องเดิม เช่นวัตถุนิทาน. (ป.).

นิทานวจนะ
[นิทานนะวะจะนะ] น. คําแถลงเรื่องเดิม, ข้อความเบื้องต้น. (ป.).

นิเทศ
(แบบ) น. คําแสดง, คําจําแนกออก. ก. ชี้แจง, แสดง, จําแนก.(ป. นิทฺเทส; ส. นิรฺเทศ).

นิเทศศาสตร์
[นิเทดสาด] น. วิชาว่าด้วยการสื่อสารมวลชน และการประชาสัมพันธ์.

นิธาน
(แบบ) น. การฝังไว้, การบรรจุไว้; ที่ฝัง, ที่บรรจุ. (ป.).

นิธิ
(แบบ) น. ขุมทรัพย์. (ป., ส.).

นินทา
น. คําติเตียนลับหลัง. ก. ติเตียนลับหลัง. (ป., ส. นินฺทา ว่า การติเตียน).

นินนะ
[นิน] น. ที่ลุ่ม. (ป.; ส. นิมฺน).

นินนาท, นินาท
[นินนาด, นินาด] (แบบ) น. ความกึกก้อง, การบันลือ. (ป. นินฺนาท;ส. นินาท).

นินนาท, นินาท
[นินนาด, นินาด] (แบบ) น. ความกึกก้อง, การบันลือ. (ป. นินฺนาท;ส. นินาท).

นินหุต
[นินนะหุด] (แบบ) น. ชื่อสังขยา คือ ๑ มี ๐ ตามหลัง ๓๕ ตัว.(ป. นินฺนหุต).

นิบาต
[บาด] น. เรียกคัมภีร์ในพระพุทธศาสนาประเภทหนึ่งที่รวบรวมพระสูตรเบ็ดเตล็ดหรือชาดกต่าง ๆ ไว้ด้วยกัน เช่น สุตตนิบาต =คัมภีร์ที่รวบรวมพระสูตรเบ็ดเตล็ดต่าง ๆ ไว้ด้วยกัน นิบาตชาดก= คัมภีร์ที่รวบรวมชาดกต่าง ๆ ในพระไตรปิฎกไว้ด้วยกัน โดยแบ่งย่อยเป็นหมวดต่าง ๆ; หมวดธรรม, ชุมนุมหลักธรรม, เช่น เอกนิบาต= หมวดหรือชุมนุมหลักธรรมที่มี ๑ ข้อ ทุกนิบาต = หมวดหรือชุมนุมหลักธรรมที่มี ๒ ข้อ; (ไว)ศัพท์ประเภทหนึ่ง สำหรับใช้เติมลงข้างหน้าหรือข้างหลังคำหรือข้อความเพื่อเน้นความไขความ ยอมความอย่างไม่เต็มใจเป็นต้น เช่น ก็ดี ก็ตาม หรือใช้เป็นคำขึ้นต้นข้อความใหม่ต่อจากข้อความเดิม เช่น ก็แหละ. (ป., ส. นิปาต).

นิบาตชาดก
น. คัมภีร์ที่รวบรวมชาดกต่าง ๆ ในพระไตรปิฎกไว้ด้วยกัน โดยแบ่งย่อยเป็นหมวดต่าง ๆ เช่น เอกกนิบาตชาดก ทุกนิบาตชาดก.

นิปริยาย
[นิปะริยาย] (แบบ) น. ความไม่อ้อมค้อม, ความตรง. (ตรงกันข้ามกับปริยาย = อย่างอ้อม). ว. สิ้นเชิง. (ป. นิปฺปริยาย).

นิปัจการ
[นิปัดจะกาน] น. การเคารพ. (ป. นิปจฺจการ).

นิพจน์
(คณิต) น. สัญลักษณ์ที่แทนหลาย ๆ พจน์บวกหรือลบกัน.(อ. expression).

นิพนธ์
น. เรื่องที่แต่งขึ้น, (ราชา) พระนิพนธ์, พระราชนิพนธ์. ก. ร้อยกรองถ้อยคํา, แต่งหนังสือ, (ราชา) ทรงนิพนธ์, ทรงพระนิพนธ์, ทรงพระราชนิพนธ์. (ป., ส. นิพนฺธ).

นิพพาน
[นิบพาน] น. ความดับสนิทแห่งกิเลสและกองทุกข์. ก. ดับกิเลสและกองทุกข์, ตาย (ใช้แก่พระอรหันต์). (ป.; ส. นิรฺวาณ), โบราณใช้ว่านิรพาณ ก็มี. (จารึกสยาม).

นิพพิทา
[นิบพิทา] น. ความเบื่อหน่ายในกองทุกข์. (ป.).

นิพพิทาญาณ
น. ความรู้ที่ทําให้เบื่อหน่ายในกองทุกข์. (ป.).

นิพัทธ, นิพัทธ์
[นิพัดทะ, นิพัด] (แบบ) ว. เนือง ๆ, เสมอ, เนื่องกัน. (ป.).

นิพัทธ, นิพัทธ์
[นิพัดทะ, นิพัด] (แบบ) ว. เนือง ๆ, เสมอ, เนื่องกัน. (ป.).

นิพัทธกุศล
[นิพัดทะ] น. กุศลที่ทําเป็นนิจ.

นิพันธ์
น. นิพนธ์, เรื่องที่แต่งขึ้น. ก. ร้อยกรองถ้อยคํา, แต่งหนังสือ. (ป., ส.).

นิพิท, นิเพท
[นิพิด, นิเพด] (แบบ) ก. ให้รู้ชัด, บอก. (ป. นิ + วิท).

นิพิท, นิเพท
[นิพิด, นิเพด] (แบบ) ก. ให้รู้ชัด, บอก. (ป. นิ + วิท).

นิภา
น. แสง, แสงสว่าง. (ป., ส.). (แบบ) ก. เทียม, เสมอ, เทียบ. (ป., ส. นิภ).

นิ่ม ๑
ว. อ่อนนุ่ม เช่น เนื้อนิ่ม มะตูมนิ่ม, ละเอียดอ่อน เช่น ผ้านี้เนื้อนิ่ม.

นิ่มนวล
ว. อ่อนโยน, ละมุนละม่อม, ไม่กระด้าง.

นิ่ม ๒
ดู ลิ่น.

นิ่ม ๓
ดู มิ้ม ๒.

นิ้ม
ดู มิ้ม ๒.

นิมนต์
ก. เชิญ, เชื้อเชิญ, (ใช้แก่พระภิกษุและสามเณร). (ป. นิมนฺต; ส. นิมนฺตฺร).

นิมมาน
น. การสร้าง, การแปลง, การทํา, การวัดส่วน. (ป.; ส. นิรฺมาณ).

นิมมานรดี
[นิมมานะระดี, นิมมานอระดี] น. ชื่อสวรรค์ชั้นที่ ๕ แห่งสวรรค์ ๖ ชั้นได้แก่ จาตุมหาราชหรือจาตุมหาราชิกหรือจาตุมหาราชิกา ดาวดึงส์ยามา ดุสิต นิมมานรดี และปรนิมมิตวสวัตดี, มีท้าวสุนิมมิตเป็นผู้ครอง,ในบทกลอนใช้ว่า นิมมานรดีต ก็มี เช่น ช่อชั้นนิมมานรดีต. (อิเหนา).(ป.; ส. นิรฺมาณ + รติ).

นิมิต ๑
ก. นิรมิต, สร้าง, แปลง, ทํา. (ป. นิมฺมิต; ส. นิรฺมิต).

นิมิต ๒
น. เครื่องหมาย, ลาง, เหตุ, เค้ามูล; (แบบ) อวัยวะสืบพันธุ์. (ป., ส. นิมิตฺต).

นิยต, นิยต
[ยด, ยะตะ] (แบบ) ก. กําหนด เช่น พระพเนจรจรหลํ่า ได้หลายคํ่าหลายวัน ถึงแดนอันจะนิยต. (ลอ). (แบบ) ว. เที่ยง, แท้, แน่. (ป., ส.);(การศึกษา) ตระหนักแน่, เป็นที่ยอมรับ, เชิงสร้างสรรค์, ทางบวก.(อ. positive).

นิยต, นิยต
[ยด, ยะตะ] (แบบ) ก. กําหนด เช่น พระพเนจรจรหลํ่า ได้หลายคํ่าหลายวัน ถึงแดนอันจะนิยต. (ลอ). (แบบ) ว. เที่ยง, แท้, แน่. (ป., ส.);(การศึกษา) ตระหนักแน่, เป็นที่ยอมรับ, เชิงสร้างสรรค์, ทางบวก.(อ. positive).

นิยม
(แบบ) น. การกําหนด. (ป., ส.). ก. ชมชอบ, ยอมรับนับถือ, ชื่นชมยินดี,ถ้าใช้ประกอบท้ายคําสมาสบางคํามีความหมายว่า ลัทธิ เช่น ชาตินิยมสังคมนิยม.

นิยมนิยาย
(ปาก) น. ความแน่นอน, ใช้ในความปฏิเสธว่า เอานิยมนิยายไม่ได้หมายความว่า หาความแน่นอนจริงจังอะไรไม่ได้.

นิยยานะ
[นิยะ] (แบบ) น. การนําออกไป, การออกไป. (ป.; ส. นิรฺยาณ).

นิยยานิก
[นิยะยานิกะ] (แบบ) ว. ที่นําออกไปจากทุกข์ เช่น นิยยานิกธรรม คือธรรมที่นําสัตว์ออกจากทุกข์. (ป., ส. นิรฺยาณิก).

นิยัตินิยม
[นิยัดติ] น. ลัทธิความเชื่อที่ว่า การกระทําทุกอย่างของมนุษย์หรือเหตุการณ์ทั้งหลายได้ถูกกําหนดไว้ล่วงหน้าแล้ว. (อ. determinism).

นิยาม
[ยาม] (แบบ) น. การกําหนด, ทาง, อย่าง, วิธี. ก. กําหนดหรือจํากัดความหมายที่แน่นอน. (ป., ส.).

นิยาย
น. เรื่องที่เล่ากันมา.

นิยุต ๑
(แบบ) น. สังขยาจํานวนสูงเท่ากับล้าน. (ป.).

นิยุต ๒
(แบบ) ก. ประกอบ, เทียม, ทําให้แน่น. (ป. นิยุตฺต).

นิร
[ระ] ว. คําประกอบหน้าคําอื่น แปลว่า ไม่, ไม่มี, ออก.

นิรคุณ
[ระ] ว. ไม่มีลักษณะดี, ไม่มีคุณ, เลว, ชั่วร้าย; เนรคุณ, ไม่รู้คุณ. (ส.).

นิรโฆษ
[ระโคด] (แบบ) น. เสียงดัง, เสียงกึกก้อง. ว. ไม่มีเสียง, เงียบ,สงบ, สงัด. (ส.).

นิรชร
[ระชอน] (แบบ) น. เทวดา. (ส.).

นิรชรา
[ระชะรา] (แบบ) น. นางอัปสร. (ส.).

นิรทุกข์
[ระ] ว. ไม่มีทุกข์.

นิรเทศ
[ระ] (กลอน) ก. เนรเทศ, ขับไล่ออกจากที่เดิม. (ส. นิรฺ + เทศ).

นิรโทษ
[ระโทด] ว. ไม่มีโทษ.

นิรโทษกรรม
[นิระโทดสะกํา] (กฎ) น. ตามกฎหมายแพ่ง หมายถึง การกระทําที่ก่อให้เกิดความเสียหายแก่ผู้อื่น ซึ่งกฎหมายบัญญัติว่า ไม่ต้องชดใช้ค่าสินไหมทดแทน เช่น การกระทำการป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมาย การกระทำตามคำสั่งอันชอบด้วยกฎหมาย; ตามกฎหมายอาญา หมายถึง การลบล้างการกระทําความผิดอาญาที่บุคคลได้กระทํามาแล้ว โดยมีกฎหมายที่ออกภายหลังการกระทำผิดกำหนดให้การกระทำนั้นไม่เป็นความผิด และให้ผู้ที่ได้กระทําการนั้นพ้นจากการเป็นผู้กระทำความผิด.

นิรนัย
[–ระไน] น. วิธีการใช้เหตุผลที่ดําเนินจากส่วนรวมไปหาส่วนย่อย,คู่กับอุปนัย. (อ. deduction).

นิรนาม
[ระนาม] ว. ไม่รู้ว่าชื่ออะไร.

นิรภัย
[ระไพ] ว. ไม่มีภัย, แคล้วคลาดจากภัยอันตราย. (ส.).

นิรมล
[ระมน] ว. ไม่มีมลทิน, ไม่มัวหมอง, ผ่องใส; โดยปริยายหมายความว่าหญิงสวย, หญิงงาม. (ส.).

นิรมาน
[ระมาน] (แบบ) ว. ปราศจากการถือรั้น, ไม่มีความดื้อดึง, ไม่ถือตัว.

นิรัติศัย
[รัดติไส] (แบบ) ว. พิเศษยิ่ง, ประเสริฐยิ่ง. (ส. นิรฺ + อติศย).

นิรันดร, นิรันตร
[รันดอน, รันตะระ] ว. ตลอดไปไม่เว้นว่าง, ติดต่อกันตลอดไป. (ป.).

นิรันดร, นิรันตร
[รันดอน, รันตะระ] ว. ตลอดไปไม่เว้นว่าง, ติดต่อกันตลอดไป. (ป.).

นิรันตราย
[รันตะราย] (แบบ) ว. ปราศจากอันตราย. (ป.).

นิรา
(กลอน) ก. ไปจาก. ว. ไม่มี. (ส. นิรฺ).

นิราพาธ
[พาด] (แบบ) ว. ไม่มีความเจ็บไข้. (ป., ส.).

นิรามัย
[ไม] (แบบ) ว. ไม่มีโรค, สบาย, เป็นสุข. (ป., ส.).

นิรามิษ
[มิด] (แบบ) ว. ไม่มีเหยื่อ, ไม่มีเครื่องล่อใจ, ไม่รับสินบน; ปราศจากความยินดีอันเป็นเครื่องล่อใจ. (ส.).

นิราลัย
[ไล] (แบบ) ว. ไม่มีที่อยู่, ไม่มีที่ห่วงใย. (ป.).

นิราศรพ
[สบ] (แบบ) ว. ไม่มีเครื่องหมักหมมในสันดาน, หมดมลทิน,หมายถึงพระอรหันต์. (ส. นิราศรฺว).

นิราศรัย
[ไส] (แบบ) ว. ไม่อยู่เป็นที่, ไม่ติดอยู่กับที่. (ส.).

นิรินธน์
[ริน] (แบบ) ว. ไม่มีเชื้อ (ใช้แก่ไฟ). (ป.).

นิรินธนพินาศ
[รินทะนะ] น. ความหมดสิ้นอย่างไฟขาดเชื้อ คือ ไม่ลุกลามได้อีก(มักใช้เปรียบถึงความดับกิเลสของพระอรหันต์).

นิรุทกะ
[รุทะกะ] (แบบ) ว. ไม่มีนํ้า. (ป.).

นิโรช
[นิโรด] (แบบ) ว. ไม่มีรส, ไม่อร่อย, จืด. (ป.).

นิรมาณ
[ระมาน] (แบบ) น. การสร้าง, การแปลง, การทํา, การวัดส่วน. (ส.).

นิรมาณกาย
[ระมานนะกาย] น. กายที่ประกอบด้วยขันธ์ ๕ ของพระพุทธเจ้า ซึ่งมีอันเปลี่ยนแปลงไปเหมือนสิ่งที่ประกอบด้วยขันธ์ ๕ อื่น ๆ, ตามคติมหายานเชื่อว่าเป็นรูปปรากฏของพระวิญญาณบริสุทธิ์ของพระพุทธเจ้า คือธรรมกาย.

นิรมิต
[ระมิด] ก. นิมิต, เนรมิต, สร้าง, แปลง, ทํา, บันดาลให้เป็นขึ้นมีขึ้น.(ส. นิรฺมิต; ป. นิมฺมิต).

นิรย
[ระยะ] (แบบ) น. นรก. (ป.).

นิรยบาล
น. ผู้คุมนรก. (ป.).

นิระ
(แบบ) น. นํ้า. (ป., ส. นีร).

นิรัติศัย
ดู นิร.

นิรันดร, นิรันตร
ดู นิร.

นิรันดร, นิรันตร
ดู นิร.

นิรันตราย
ดู นิร.

นิรัพพุท
[รับพุด] น. สังขยาจํานวนสูง เท่ากับ ๑ มี ๐ ตามหลัง ๖๓ ตัว บ้างว่า๑๐๐ ล้าน. (ป.).

นิรา
ดู นิร.

นิราพาธ
ดู นิร.

นิรามัย
ดู นิร.

นิรามิษ
ดู นิร.

นิราลัย
ดู นิร.

นิราศ ๑
[ราด] ก. ไปจาก, ระเหระหน, ปราศจาก. น. เรื่องราวที่พรรณนาถึงการจากกันหรือจากที่อยู่ไปในที่ต่าง ๆ เป็นต้น มักแต่งเป็นกลอนหรือโคลง เช่น นิราศนรินทร์ นิราศเมืองแกลง. (ส.).

นิราศ ๒
[ราด] ก. ปราศจากความหวัง, ไม่มีความต้องการ, หมดอยาก, เฉยอยู่.(ส.; ป. นิราสา).

นิราศรพ
ดู นิร.

นิราศรัย
ดู นิร.

นิรินธน์
ดู นิร.

นิรินธนพินาศ
ดู นิร.

นิรุกติ
น. ภาษา, คําพูด. (ส.; ป. นิรุตฺติ).

นิรุกติศาสตร์
น. วิชาว่าด้วยที่มาและความหมายของคํา. (ส.).

นิรุตติ
น. ภาษา, คําพูด. (ป.; ส. นิรุกฺติ).

นิรุตติปฏิสัมภิทา
น. ปฏิสัมภิทา ๑ ใน ๔ อย่าง คือ ๑. อรรถปฏิสัมภิทา ๒. ธรรมปฏิสัมภิทา๓. นิรุตติปฏิสัมภิทา ๔. ปฏิภาณปฏิสัมภิทา หมายถึง ปัญญาอันแตกฉานในนิรุตติ คือ ความเข้าใจในภาษา รู้จักใช้ถ้อยคำพูดอธิบายให้คนเข้าใจตลอดจนรู้ภาษาต่าง ๆ อาจชักนำคนให้เชื่อถือหรือนิยมตามคำพูด,กล่าวสั้น ๆ ว่า เข้าใจพูด. (ป.).

นิรุทกะ
ดู นิร.

นิรุทธ์
(แบบ) ก. ดับแล้ว. (ป.).

นิโรช
ดู นิร.

นิโรธ, นิโรธ
[นิโรด, นิโรดทะ] (แบบ) น. ความดับ; นิพพาน. (ป.).

นิโรธ, นิโรธ
[นิโรด, นิโรดทะ] (แบบ) น. ความดับ; นิพพาน. (ป.).

นิโรธสมาบัติ
[นิโรดทะสะมาบัด, นิโรดสะมาบัด] (แบบ) น. การเข้าสู่นิโรธ เป็นวิธีพักผ่อนของพระอรหันต์. (ป. นิโรธสมาปตฺติ).

นิล ๑, นิล
[นิน, นินละ] น. พลอยชนิดหนึ่ง มีสีดํา ถ้าสีนํ้าเงินแก่ เรียก นิลสีดอกผักตบ. ว. สีอย่างนิล เรียกว่า สีนิล เช่น ตาสีนิล. (ป., ส. นีล).

นิล ๑, นิล
[นิน, นินละ] น. พลอยชนิดหนึ่ง มีสีดํา ถ้าสีนํ้าเงินแก่ เรียก นิลสีดอกผักตบ. ว. สีอย่างนิล เรียกว่า สีนิล เช่น ตาสีนิล. (ป., ส. นีล).

นิลบัตร
[นินละ] น. พิษซางอย่างหนึ่งมีสีดําที่โคนแขนเป็นแผ่นเดียว.

นิลปัทม์
[นินละ] น. บัวเขียว. (ส.).

นิลรัตน์
[นินละ] น. แก้วสีขาบ, นิล. (ส.).

นิลุบล, นิโลตบล
[บน, โลดบน] น. บัวขาบ. (ป. นีลุปฺปล; ส. นีโลตฺปล).

นิลุบล, นิโลตบล
[บน, โลดบน] น. บัวขาบ. (ป. นีลุปฺปล; ส. นีโลตฺปล).

นิโลบล
[บน] น. บัวขาบ. (ส. นีโลตฺปล); หินสีขาบ, แก้วมีค่าสีครามอ่อน.(ส. นีโลปล).

นิล ๒
[นิน] น. ชื่อปลานํ้าจืดชนิด Tilapia nilotica ในวงศ์ Cichlidae ลําตัวสีเขียวอมนํ้าตาลหรือเหลือง มีจุดดําด่างทั่วตัว ปลาขนาดเล็กจะมีลายเข้มพาด ขวางลําตัว ครีบหลัง ครีบก้น และครีบหางมีลายหรือแนวจุดสีคลํ้าหรือขาวพาดขวางหรือทแยงอยู่โดยตลอด ขนาดยาวได้ถึง ๔๖ เซนติเมตร ทํารังเป็นแอ่งดินและปกป้องดูแลลูกอ่อนไว้ในโพรงปาก นํามาจากต่างประเทศเพื่อเลี้ยงเป็นอาหาร.

นิลุบล, นิโลตบล
ดู นิล ๑, นิล.

นิลุบล, นิโลตบล
ดู นิล ๑, นิล.

นิโลบล
ดู นิล ๑, นิล.

นิ่ว ๑
น. เกลือเคมีหรือสารเคมีอื่น เช่นคอเลสเทอรอลที่เกิดเป็นก้อนแข็งในไตกระเพาะปัสสาวะ ถุงนํ้าดี หรือท่อของต่อมบางชนิดในร่างกาย เช่นต่อมนํ้าลาย ตับอ่อน.

นิ่ว ๒
ก. ทําหน้าย่นขมวดคิ้วแสดงความโกรธหรือเจ็บปวดเป็นต้น. ว. มีสีหน้าเช่นนั้น ในคําว่า หน้านิ่ว.

นิ้ว
น. ส่วนสุดของมือหรือเท้า แยกออกเป็น ๕ กิ่ง คือ นิ้วหัวแม่มือ นิ้วชี้นิ้วกลาง นิ้วนาง นิ้วก้อย, ราชาศัพท์ว่า พระอังคุฐ พระดัชนี พระมัชฌิมา พระอนามิกา พระกนิษฐา โดยลําดับ, ถ้าเป็นนิ้วเท้านิ้วต้นเรียกว่า นิ้วหัวแม่เท้า นอกนั้นอนุโลมเรียกตามนิ้วมือ; มาตราวัดตามวิธีประเพณี ๑ นิ้ว เท่ากับ ๔ กระเบียด, และ ๑๒ นิ้ว เป็น ๑ คืบ; มาตราวัดของอังกฤษ ๑ นิ้ว เท่ากับ ๒.๕ เซนติเมตร, และ ๑๒ นิ้ว เป็น ๑ ฟุต.นิ้วไหนร้ายก็ตัดนิ้วนั้น (สํา) น. คนใดไม่ดี ก็ตัดออกไปจากหมู่คณะ.

นิวคลิอิก
น. ชื่อกรดชนิดหนึ่ง ซึ่งมีโมเลกุลใหญ่มากและมีโครงสร้างซับซ้อน มี๒ ชนิด คือ กรดดีออกซีไรโบนิวคลิอิก (Deoxyribonucleic acid) ซึ่งเรียกย่อว่า DNA และกรดไรโบนิวคลิอิก (Ribonucleic acid) ซึ่งเรียกย่อว่า RNA มีปรากฏอยู่ในสิ่งมีชีวิตทั้งหลาย ทําหน้าที่เก็บรวบรวมและถ่ายทอดพันธุกรรม. (อ. nucleic acid).

นิวเคลียร์
ว. ที่ใช้พลังงานอะตอม, เกี่ยวกับนิวเคลียสของอะตอม. (อ. nuclear).

นิวเคลียส
น. ส่วนใจกลางของอะตอมของธาตุทุกชนิด ส่วนนี้ประกอบด้วยอนุภาคมูลฐานที่สําคัญ ๒ ชนิด คือ โปรตอน และ นิวตรอน (สําหรับอะตอม ของไฮโดรเจนธรรมดา นิวเคลียสมีแต่โปรตอนเท่านั้น ไม่มีนิวตรอน), ส่วนที่สําคัญยิ่งของเซลล์ ลักษณะเหนียวข้นเป็นก้อนประกอบด้วยส่วนย่อย ๆ อีกหลายชนิด มักอยู่ตอนกลางของเซลล์ที่ยังอ่อนอยู่ และอาจร่นไปอยู่ริมเซลล์เมื่อแก่เข้า. (อ. nucleus).

นิวตรอน
น. อนุภาคมูลฐานชนิดหนึ่งซึ่งเป็นองค์ประกอบของนิวเคลียสของอะตอมของธาตุทุกชนิดยกเว้นไฮโดรเจนธรรมดา อนุภาคนี้ไม่มีประจุไฟฟ้าและมีมวล ๑.๖๗๔๘๒ x ๑๐ x ๒๗ กิโลกรัม. (อ. neutron).

นิวรณ์
น. สิ่งห้ามกันจิตไว้มิให้บรรลุความดี มี ๕ ประการ คือ ความพอใจรักใคร่ ๑ ความพยาบาท ๑ ความง่วงเหงาหาวนอน ๑ ความฟุ้งซ่านรําคาญ ๑ ความลังเลใจ ๑. (ป.).

นิวัต, นิวัตน์
[วัด] (แบบ) ก. กลับ. (ป. นิวตฺต, นิวตฺตน).

นิวัต, นิวัตน์
[วัด] (แบบ) ก. กลับ. (ป. นิวตฺต, นิวตฺตน).

นิวาต
[วาด] (แบบ) ว. สงัดลม, สงัด; เสงี่ยม, เจียมตัว, สุภาพ. (ป.).

นิวาส
[วาด] (แบบ) น. ที่อยู่อาศัย, ที่พัก. (ป.).

นิเวศ, นิเวศ, นิเวศน์
[นิเวด, นิเวดสะ] (แบบ) น. ที่อยู่, บ้าน, วัง. (ส.; ป. นิเวสน).

นิเวศ, นิเวศ, นิเวศน์
[นิเวด, นิเวดสะ] (แบบ) น. ที่อยู่, บ้าน, วัง. (ส.; ป. นิเวสน).

นิเวศ, นิเวศ, นิเวศน์
[นิเวด, นิเวดสะ] (แบบ) น. ที่อยู่, บ้าน, วัง. (ส.; ป. นิเวสน).

นิเวศวิทยา
[นิเวดสะวิดทะยา, นิเวดวิดทะยา] น. วิชาที่ศึกษาเกี่ยวกับ ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับถิ่นที่อยู่และสิ่งแวดล้อม; (มานุษย) การศึกษาเกี่ยวกับการดัดแปลงวัฒนธรรมของมนุษย์ให้เข้ากับสิ่งแวดล้อม. (อ. ecology).

นิศา
(แบบ) น. กลางคืน. (ส.).

นิศากร
น. พระจันทร์. (ส.; ป. นิสากร).

นิศากาล
น. เวลามืด. (ส.).

นิศาคม
น. เวลาโพล้เพล้. (ส.).

นิศาชล
น. นํ้าค้าง. (ส.).

นิศาทิ
น. เวลาขมุกขมัว. (ส.).

นิศานาถ, นิศาบดี, นิศามณี, นิศารัตน์
น. พระจันทร์. (ส.).

นิศานาถ, นิศาบดี, นิศามณี, นิศารัตน์
น. พระจันทร์. (ส.).

นิศานาถ, นิศาบดี, นิศามณี, นิศารัตน์
น. พระจันทร์. (ส.).

นิศานาถ, นิศาบดี, นิศามณี, นิศารัตน์
น. พระจันทร์. (ส.).

นิษกรม
[นิดสะกฺรม] (แบบ; กลอน) ก. เฉย, ปราศจากกิริยา, เช่น ใจเน่งนิษกรม.(อนิรุทธ์). (ส.).

นิษาท
(แบบ) น. พรานป่า, เงาะป่า; ชาวประมง; โจร. (ส.; ป. เนสาท).

นิสภ–
[–สะพะ–] (แบบ) ว. ผู้ประเสริฐ เช่น นิสภขัตติยวราเรืองพระยศ.(ม. ร่ายยาว ชูชก). (ป.).

นิสัช
(แบบ) น. การนั่ง. (ป. นิสชฺชา).

นิสัชชาการ
น. อาการนั่ง. (ป.), ในบทกลอนใช้ว่า นิสัชชนาการ ก็มี เช่นจึงเสด็จนิสัชชนาการนั่งในร่มไม้. (ม. ร่ายยาว วนปเวสน์).

นิสัย
น. ความประพฤติที่เคยชิน เช่น ทําจนเป็นนิสัย; ที่พึ่ง, ที่พักพิง, ที่อาศัย,เช่น ขอนิสัยในการอุปสมบท. (ป. นิสฺสย).

นิสัยใจคอ
น. อัธยาศัย, นิสัยที่เกิดจากใจจริง เช่น นิสัยใจคอมีเมตตากรุณานิสัยใจคอโหดเหี้ยมทารุณ.

นิสาท
(โหร) น. เวลาตั้งแต่ยํ่าคํ่าถึงเที่ยงคืน.

นิสิต
น. ผู้ที่ศึกษาอยู่ในมหาวิทยาลัยบางแห่ง เช่น นิสิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย นิสิตมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์; ศิษย์ที่เล่าเรียนอยู่ในสํานัก, ผู้อาศัย. (ป. นิสฺสิต).

นิสีทน, นิสีทนะ
[นิสีทะนะ] (แบบ) น. การนั่ง; ผ้ารองนั่งของภิกษุ. (ป.).

นิสีทน, นิสีทนะ
[นิสีทะนะ] (แบบ) น. การนั่ง; ผ้ารองนั่งของภิกษุ. (ป.).

นิสีทนสันถัต
น. ผ้าปูสำหรับนั่ง (มักใช้แก่พระสงฆ์).

นิสีทนาการ
น. อาการนั่ง. (ป.).

นิสีทนาการ
ดู นิสีทน, นิสีทนะ.

นิเสธ
ว. ไม่มีลักษณะเชิงนิยต, ปฏิเสธ, ทางลบ. (อ. negative).

นี่
ส. คําใช้แทนนามที่อ้างถึงบุคคลหรือสิ่งที่อยู่ใกล้ เช่น นี่ใคร นี่อะไร. ว. คําใช้ประกอบคํานามหรือกริยาให้รู้ว่าอยู่ใกล้หรือชี้เฉพาะ เช่นหนังสือนี่แต่งดี ขนมนี่อร่อย อยู่นี่ มานี่; คําประกอบท้ายคําเพื่อเน้นความหมาย เช่น เดี๋ยวเฆี่ยนเสียนี่.

นี่แน่ะ
คําบอกให้ดูหรือเตือนให้รู้, นี่ ก็ว่า.

นี่แหละ
คําแสดงการเน้นให้หนักแน่นยิ่งขึ้น เช่น ฉันนี่แหละ นี่แหละโลก.

นี่เอง
คําประกอบคําอื่นแสดงการเน้นให้หนักแน่นยิ่งขึ้น เช่น เธอนี่เองเด็กคนนี้นี่เอง.

นี้
ว. คําใช้ประกอบนามหรือข้อความที่อยู่ใกล้หรือชี้เฉพาะ เช่น ทุกวันนี้ชายคนนี้.

นีติ
(แบบ; เลิก) น. นิติ, แบบแผน, เยี่ยงอย่าง, ขนบธรรมเนียม, ประเพณี,กฎหมาย, วิธีปกครอง, เครื่องแนะนํา, อุบายอันดี. (ป., ส.).

นีติธรรม
(แบบ) น. วินัยบัญญัติ, หลักกฎหมาย, นิติธรรม. (ส.).

นีติศาสตร์
(แบบ) น. วิชากฎหมาย. (ส.).

นี่นัน
ว. อึงมี่, อึกทึก.

นีร
[นีระ] (แบบ) น. นํ้า. (ป., ส.).

นีรจร
น. ปลาหรือสัตว์นํ้าอื่น ๆ. (ส.).

นีรช, นีรชะ
[รด, ระชะ] น. บัว. (ส.).

นีรช, นีรชะ
[รด, ระชะ] น. บัว. (ส.).

นีรนาท
(กลอน) ก. กึกก้อง เช่น ปฐพีนีรนาทหวาดไหว. (คําพากย์), เนียรนาทก็ใช้.

นีล
น. สีเขียว.

นีออน
น. ธาตุลําดับที่ ๑๐ สัญลักษณ์ Ne เป็นแก๊สเฉื่อย มีปรากฏเพียง ๑ ใน๕๕,๐๐๐ ส่วนในบรรยากาศ. (อ. neon); (ปาก) เรียกหลอดไฟเรืองแสงที่ให้ความสว่างหรือโฆษณาว่า หลอดนีออน.

นีโอดิเมียม
น. ธาตุลําดับที่ ๖๐ สัญลักษณ์ Nd เป็นโลหะ ลักษณะเป็นของแข็งสีเหลืองอ่อน ๆ หลอมละลายที่ ๑๐๒๔?ซ. (อ. neodymium).

นึก
ก. คิด เช่น นึกถึงความหลัง นึกถึงอนาคต นึกไม่ถึง, คิดขึ้นมาในฉับพลันเช่น นึกขึ้นมาได้.

นึกคิด
ก. คิดใคร่ครวญ.

นึกดู
ก. ตรึกตรอง.

นึกถึง
ก. ระลึกถึง.

นึกไม่ถึง
ก. คาดไม่ถึง, ไม่คิดว่าจะเป็นไปได้เช่นนั้น, เช่น รู้ว่าเขาจะเข้ามาทำงานด้วย แต่ก็นึกไม่ถึงว่าเขาจะมาเป็นสายให้โจร.

นึกเห็น
ก. นึกเอาเองเห็นไปต่าง ๆ นานา.

นึกออก
ก. กลับระลึกได้.

นึง
(โบ) น. ลูกชายคนที่ ๑๑, นิง ก็ว่า.

นึ่ง
ก. ทําให้สุกหรือร้อนด้วยไอนํ้าร้อนในหวดหรือลังถึงเป็นต้น เช่นนึ่งข้าวเหนียว นึ่งขนม.

นึ่งหม้อเกลือ
ก. ใช้หม้อตาลใส่เกลืออังไฟให้ร้อน ห่อด้วยใบพลับพลึงแล้วใช้ผ้าหุ้มอีกชั้นหนึ่ง นาบหรือประคบท้องหลังคลอดบุตรใหม่ ๆ.

นุ ๑
(กลอน) ตัดมาจากอุปสรรค อนุ เช่น ทราบนุสนธิ์ทุกแห่ง. (ตะเลงพ่าย);อเนกนุประการ. (พงศ. เลขา); โดยนุกรม. (ม. คําหลวง วนปเวสน์).

นุ ๒
(โบ) ใช้เสริมแทรกเพื่อให้พยางค์สละสลวย เช่น พฤกษในนุพงไพร.(สมุทรโฆษ).

นุง
ว. ยุ่ง, นุ่ง ก็ว่า.

นุงถุง
ว. ยุ่งเหยิง.

นุงนัง
ว. เกี่ยวพันกันยุ่ง เช่น ลูกหลานนุงนัง หนี้สินนุงนัง, พันกันยุ่ง เช่นด้ายยุ่งนุงนัง.

นุ่ง ๑
ก. ใช้ผ้าปกปิดกายท่อนล่าง เช่น นุ่งผ้าถุง นุ่งกางเกง, แต่เดิมหมายความว่า ปกปิดร่างกายท่อนบนก็ได้ เช่น นุ่งเสื้อ.

นุ่งกระโจมอก
ก. นุ่งผ้าถุงสูงปิดอก.

นุ่งเจียมห่มเจียม
ก. แต่งตัวพอสมกับฐานะ.

นุ่งผ้าโจงกระเบน
ก. นุ่งผ้าแล้วม้วนชายผ้านุ่งสอดไปใต้หว่างขา ดึงขึ้นไปเหน็บขอบผ้านุ่งด้านหลังระดับบั้นเอว.

นุ่งห่ม
ก. แต่งตัว เช่น นุ่งห่มให้เรียบร้อย.

นุ่ง ๒
ว. ยุ่ง, นุง ก็ว่า.

นุช
(กลอน; ตัดมาจาก อนุช) น. น้อง (โดยมากใช้แก่ผู้หญิง).

นุด
ก. อ้วนพีสดใส. (ไทยใหญ่).

นุต
(แบบ) ก. ชมเชย, สรรเสริญ. (ป. นุติ).

นุ่น
น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางชนิด Ceiba pentandra (L.) Gaertn. ในวงศ์Bombacaceae ลําต้นและกิ่งก้านสีเขียว มีหนามสั้น ๆ ที่โคนต้น กิ่งทอดขนานกับพื้น ทิ้งใบในฤดูแล้ง ดอกสีขาวนวล ผลรูปทรงกระสวยใช้ปุยในผลอย่างเดียวกับง้าวและงิ้ว.

นุ่ม
ว. อ่อนละมุน, อ่อนนิ่ม.

นุ่มนวล
ว. อ่อนหวาน, อ่อนโยน, ละมุนละไม, เพราะพริ้ง, เช่น พูดจานุ่มนวลกิริยาท่าทางนุ่มนวล.

นุ่มนิ่ม
ว. กิริยามารยาทที่อ่อนโยนน่ารักน่าเอ็นดูอย่างเด็ก ๆ, อ่อนนุ่มอย่างไข่จะละเม็ด.

นุ้ย
ว. อ้วน, อวบ; (ถิ่นปักษ์ใต้) เล็ก.

นูน
ว. สูงขึ้นจากระดับพื้นเดิม ในลักษณะอย่างหนังสือตัวนูน ลวดลายนูน,มีเส้นรูปนอกหรือพื้นราบโค้งออกไป.

นู่น
(ปาก) ส. คําใช้แทนนามที่อยู่ไกลออกไป.

นู้น
(ปาก) ว. ใช้ประกอบนามที่อยู่ไกลออกไป.