บทเรียนที่ 4: วิทยาศาสตร์ประถม2 เรื่อง สมบัติของดิน

เรื่อง ดิน
1. องค์ประกอบของดิน
ดินเป็นสิ่งแวดล้อมที่เกิดเองตามธรรมชาติ ซึ่งเกิดจากการผุพังย่อยสลายของหิน ซากพืช ซากสัตว์ และมีการทับถมกันเป็นเวลานานจนกลายเป็นดิน ในดินมีองค์ประกอบ ดังนี้

• เม็ดดินหรือเนื้อดิน ซึ่งเกิดจากการผุพังของหินเป็นส่วนประกอบสำคัญของดิน
• ซากพืชและซากสัตว์ที่มีการเน่าเปื่อยทับถมกัน ( ฮิวมัส) อาจปะปนอยู่ในดินบางแห่ง เพราะดินเป็นที่เจริญเติบโตของพืช และเป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์บางชนิด
• น้ำ ที่อยู่ในดินนี้มาจากฝนที่ตกลงมาและไหลงลงในดิน ซึ่งจะแทรกอยู่ตามช่องว่างของดิน
• อากาศ เนื่องจากในเนื้อดินมีช่องว่าง จึงมีอากาศแทรกอยู่ในเนื้อดิน ทำให้รากพืชและสัตว์ที่อาศัยอยู่ในดินมีอากาศหายใจ

2. สมบัติทางกายภาพและประเภทของดิน
สมบัติทางกายภาพของดิน คือ ลักษณะของดินในด้านต่าง ๆ ซึ่งมีผลต่าการเจริญเติบโตของพืชจากสมบัติทางกายภาพของดิน ทำให้สามารถแบ่งดินได้เป็น 3 ประเภท ดังนี้

1. ดินเหนียว เป็นดินที่มีเนื้อ ละเอียด มีสีดำหรือสีคล้ำ ระบายน้ำและอากาศได้ไม่ดี เพราะเม็ดดินเล็กจับตัวกันแน่นจึงอุ้มน้ำ ไม่แหมาะกับการปลูกพืชทั่วไป แต่เหมาะสำหรับปลูกพืชที่ต้องการน้ำมาก เช่น ข้าว บัว 
2. ดินร่วน เป็นดินที่มีเม็ดดินใหญ่กว่าดินเหนียวประกอบด้วยทรายและดินเหนียวในปริมาณพอ ๆ กัน จึงมีสีดำเพราะมีฮิวมัสอยู่มาก ระบายน้ำและอากาศได้ดีปานกลางทำให้ดูดซับอาหารและแร่ธาตุได้ดี จึงเหมาะแก่การปลูกพืชส่วนใหญ่ ได้แก่ พืช ผัก เช่น ฟักทอง ถั่วฝักยาว คะน้า และไม้ผล เช่น มะละกอ ส้ม เงาะ
3. ดินทราย เป็นดินที่มีทรายปนอยู่มาก จึงทำให้มีเนื้อดินหยาบ เม็ดดินใหญ่และไม่เกาะกัน น้ำและอากาศซึมผ่านง่าย ไม่อุ้มน้ำ จึงมีการระบายน้ำและอากาศได้ดี ทำให้มีการจับยึดธาตุอาหารเพื่อบำรุงพืชได้น้อย ดังนั้นจึงไม่เหมาะกับการปลูกพืชทั่วไป แต่เหมาะกันพืชที่ต้องการน้ำน้อย และมีความอดทนสูง เช่น มะพร้าว มันสำปะหลัง ตะบองเพชร

3. ประโยชน์ของดิน
ดิน เป็นสิ่งแวดล้อมที่เราพบเห็นได้ทั่วไป ดินมีประโยชน์มากมายคนใช้ดินทำประโยชน์ เช่น เพาะปลูกพืช เลี้ยงสัตว์ สร้างบ้านเรือน เป็นที่อยู่อาศัย ใช้ถมที่ พื้นที่ป่าไม้ ปั้นภาชนะ วัสดุก่อสร้าง